ADD onmacht of gebrek aan wilskracht?

ADD onmacht of gebrek aan wilskracht?

Vaak wordt gedacht dat ADD een gebrek aan wilskracht is. Niet zeuren maar gewoon doen. Iemand met ADD kan zicht immers goed concentreren op de dingen die hun interesseren. Dat zou betekenen dat wanneer zij echt zouden willen zij zich ook kunnen concentreren op elke andere taak.

Deze gedachtegang maakt dat het leven voor een ADDer een zwaar leven is. Een leven vol onbegrip, onmacht en afwijzing.
ADD lijkt een probleem met wilskracht te zijn, maar dat is het niet. Het is voornamelijk een chemisch probleem in het besturingssysteem van de hersenen. Een ADDer worstel met onmacht en ontvangt onbegrip vanuit de omgeving. Deze combi vormt onzekere mensen met vaak een klein zelfbeeld en zij worstelen in onmacht en met afwijzing.

Stefan, een jongen die in mijn praktijk kwam vertelde dat hij een steen goede ijshockeykeeper was. Met IJshockey kon hij zonder problemen zich concentreren op het spel, wist ieder moment waar de puk was en waar de spelers zich bevonden. Opperste concentratie maakt dat hij een heel goede keeper was. Ondanks dat Stefan een hoog IQ had gingen zijn schoolresultaten al jaren op en neer. Soms was hij tot diep in de nacht met een opdracht bezig die de volgende dag klaar moest zijn. Maar meestal stelde hij zijn huiswerk uit of probeerde er onderuit te komen. Hij vertelde dat hij dit ook heel vervelend vind maar niet weet hoe dat steeds komt. Hij vertelde mij “Ik probeer mij op mijn schoolwerk net zo goed te concentreren als ik bij IJshockey doe. Soms lukt dat even tijdens een bepaalde opdracht maar meestal krijg ik het niet voor elkaar.”

Een jonge dame vertelde dat zij bij een gesprek met haar mentor te horen had gekregen dat zij wel snel afgeleid was en het leek of ze niet geïnteresseerd was. Terwijl hij haar geobserveerd had toen zij een videospel speelde, het leek of zij in het scherm wilde kruipen. Hij zag daarin dat zij opperste concentratie kon opbrengen voor dingen waar zij goed in was.

Haar vader had een keer gezegd: “Niets helpt. Ik weet dat zij haar aandacht erbij kan houden als ze dat echt wil. Ik weet niet wat ik nog meer kan doen. Het is geen dom kind maar als zij niet snel meer aandacht aan haar schoolwerk gaat besteden komt het niet goed met haar”.

Iedereen die ik heb gesproken met chronische aandachtsproblemen heeft activiteitengebieden waarin hij of zij zonder problemen zich kan concentreren. Sommige mensen zijn artistiek; zij kunnen geconcentreerd schetsen en tekenen. Anderen konden als kind ware kunstwerken bouwen van Legostenen en als ze wat ouder zijn auto’s repareren of computernetwerken bouwen. Weer anderen zijn uitstekende musici die uren achtereen kunnen oefenen om een nieuw stuk in te studeren of een nieuw muziekstuk te componeren.

Kenmerkend is dat als zij iets moeten doen dat hun helemaal niet interesseert, zij de aandacht er niet bij kunnen houden, hoe graag zij dit ook zouden willen. Een ander punt dat opvalt is dat deze mensen veel dingen tegelijk doen.
Aandachtstekort in bovenstaande voorbeelden heeft een brede basis en is complex. Het omvat onder meer problemen te aanzien van extreem afgeleid zijn, uitstellen, problemen met planning, vermijden van taken die langdurig geestelijke inspanning vergen, onvoldoende aandacht voor details, dingen kwijtraken, opdrachten niet afmaken en extreme vergeetachtigheid bij dagelijkse bezigheden.

ADHD moeten we niet zien als slechts een gedragsstoornis maar als een beperking in de executieve functies. Hierover kan je meer lezen in de volgende blog.