Vader was in zijn jeugd vernederd en geslagen. Vooral zijn vader, maar ook moeder was erg hardvochtig tegen hem. Vanaf zijn 15e jaar ging hij uit huis, en leidde hij min of meer een zwervend bestaan. Uiteindelijk vluchtte hij in een huwelijk, wat geen succes werd. Er werd een dochter geboren.
De vriendin van vader, Lotte, was ook gescheiden en had een zoon en een dochter, die inmiddels op zichzelf woonden. Nadat de ex-partner van vader het opgaf hun dochter op te voeden. kwam het meisje bij vader en Lotte wonen. Vader had zich (vanuit zijn trauma) voorgenomen alles toe te laten wat zijn dochter wilde. Dochter mocht alles, kreeg alles wat zij vroeg, toch bleef zij ongelukkig. Waarschijnlijk zelfs daardóór….

Stiefmoeder had oog voor het meisje, maar anderzijds gedroeg de dochter zich zo verschrikkelijk, dat zelfs stiefmoeder haar geduld verloor. Dan kregen stiefmoeder en vader ruzie, omdat zij vond dat hij zijn dochter niet opvoedde. Ofschoon hij dan beterschap beloofde veranderde er uiteindelijk niks. Zelfs gemaakte afspraken hierover kwam hij niet na. Het meisje kreeg geen grenzen, werd verwend en verwenning is eigenlijk een vorm van verwaarlozing.

Omdat vader een zachtaardige lieve man was en Lotte ook wel zag dat dochter ten onder ging aan het gebrek een grenzen, bleef Lotte zich inspannen. Het meisje vroeg het ene moment steun, het andere moment deed ze alsof stiefmoeder lucht was. En ook dan greep vader niet in. Als stiefmoeder hem hierop aansprak werd hij klein en schuldbewust en gaf hij toe dat hij fout gehandeld had. Maar na jaren veranderde er niks. Dochter was doodongelukkig en huilde af en toe bij stiefmoeder uit, stiefmoeder deed alles om het meisje te helpen maar werd niet gewaardeerd en vader…….. tja.
Ieder mens heeft waardering nodig. Maar een stiefmoeder die zó veel doet (misschien inderdaad teveel) verdient veel waardering. Maar dat gebeurt in zo’n geval vaak juist niet: zij wordt gezien als een indringer, die haar plaats niet kent. En inderdaad zou zij die opvoedkundige rol niet op zich moeten nemen, maar als verder niemand het doet, kun je alleen maar zeggen: chapeau. Uiteindelijk was het de taak van vader die zij overnam. Niet stiefmoeder moest deze grenzen trekken: maar vader moest dat doen.



Ik heb nog gehoopt dat ik nog nét op tijd wat kon doen hierin, maar stiefmoeder was inmiddels volledig uitgeput. Ze hield zielsveel van deze man, en hij ook van haar. Ze liet hem gaan om niet zelf kopje onder te gaan. Misschien is dit het beste, en toch geeft het een rotgevoel, ook aan mij.

Trauma’s uit je jeugd zijn als een kerf in een jonge boom. Die kerf is een litteken wat meegroeit. Na 80 jaar is een kleine kerf een enorm litteken geworden voor de boom. Zo ook bij mensen. Dat kan van alles zijn: een moeder die bovenop je zat, waardoor je je niet vrij kon ontwikkelen, ouders die alcoholist waren, een vader die één van de kinderen voortrok, of een problematische scheiding van ouders.

“Oud zeer” is soms zo ernstig en zo op de voorgrond dat ik adviseer hiervoor in psychotherapie te gaan. Mensen willen daar soms totaal niet over praten, want “daar komen ze niet voor”. En dat klopt natuurlijk.

De oude pijn zijdelings betrekken bij de huidige problematiek is toch vaak handig, zodat je de kwalijke invloed ervan wat kunt wegnemen.

Mensen herhalen nogal eens hun oude trauma’s soms door precies hetzelfde te doen, soms ook door zich enorm af te zetten tegen alles wat er gebeurd is. Helaas heeft dat ook weinig met vrijheid te maken. Want bij echte vrijheid is er sprake van een keuze, terwijl dit verzet tegen oude patronen in wezen is ingegeven door het verleden.

Steeds vaker staan mensen ervoor open om zelf in therapie te gaan, zeker als ik dat soms adviseer. Voorheen waren mensen vaak bang nóg verder van huis te raken door de therapie.
Een goede psychotherapeut is goud waard. Dat is wel een flinke investering, maar werkt uiteindelijk het beste. Mijn vorm van hulpverlening is veelal praktisch, kortdurend en oplossingsgericht. Daarom kan men met veel minder gesprekken (soms 2-4) toe.

Bij “gewone” kerngezinnen komt het ook voor maar is het vaak wat moeilijker om te achterhalen waar het probleem ontstaan is. Bij samengestelde gezinnen is dit vaak veel eenvoudiger te vinden.

Problemen in een samengesteld gezin leiden vaak tot elkaar regelmatig ernstig op de tenen staat en kwetsingen. Niet omdat men dat wil maar omdat de ander kritiek heeft op jouw kind, of op jouw manier van opvoeden dóet dat wat met je. Na enkele keren wapen je je daartegen en word je misschien wel gevoelloos. Maar gevoelloosheid op het ene gebied, doet ook wat met het gevoel op andere gebieden.
Regelmatig denkt men dat men te laat is. En soms is het inderdaad te laat, maar láng niet altijd. Vaker niét dan wel, gelukkig. Maar lang wachten met hulp vragen is nooit handig, zéker niet in een samengesteld gezin. Er is vaak nog zó veel mogelijk!

Als niet alles kapot is, kan het gevoel wel degelijk terugkomen, ook bij gewone relaties, maar vooral bij samengestelde gezinnen is die kans zelfs groot. Zien dat de ander moeite doet, bevestigen dat de ander zijn best doet, dat geeft positieve gevoelens.
Maar dat kan natuurlijk niet als men zich blijft storen aan elkaars gedrag.
Daarom is het belangrijk dat je de problemen leert aanpakken. In een samengesteld gezin is daarvoor specifieke kennis nodig. Dat je leert zien hoe loyaliteit bij kinderen (maar ook bij ouders) werkt. Hoe je relatie vergiftigd is geraakt door de kritiek op jouw kind, of op jouw manier van opvoeden.

Kritiek mag je hebben. Je mag je storen aan dingen, en je hoeft niet altijd dezelfde opvattingen te hebben. Kritiek doet pijn, en daarom zeg ik: kussentjes neerleggen. In acht nemen dat je de ander mogelijk pijn doet, dat je hem op de ziel gaat staan en tóch je mening geven. Dat getuigt van liefde.

Daarom is het áltijd belangrijk om de “typisch stiefgezinnenproblematiek” te betrekken in het geheel. Maar….wacht niet te lang!
Maar ook bij gewone relaties kan er soms nog heel veel. Dus bel me gerust voor een afspraak.

(over de partner in je samengesteld gezin)

Wanneer jullie steeds ruzie hebben over de kinderen omdat hij (of zij) met twee maten meet dan wordt je relatie steeds verder verziekt. Je kunt nl. niet jouw kinderen op de 2e plek zetten. Zij zijn altijd het belangrijkst. Dat geldt ook voor jouw partner. Je kinderen komen voor op de eerste plaats.

Vaak heb je niet in de gaten dat je verschil maakt. Misschien probeer je juist extra ze gelijk te behandelen, gelijk te beoordelen. Maar dat kun je niet, niemand is een supermens. Daarom: erken dat je je anders voelt t.o.v. de kinderen van de ander. Wees daarin eerlijk naar jezelf.
Natuurlijk hou je altijd meer van je eigen kinderen, ook al zijn de kinderen van je partner je nóg zo dierbaar. Maar er is nu eenmaal een verschil.

Ruzies in samengestelde gezinnen gaan hier het vaakst over. Kinderen zijn loyaal maar ouders ook! Je komt aan het dierbaarste wat de ander heeft: zijn/haar kind!! En hoe gemakkelijk is het om af te geven (zeker als je boos bent) op het kind van de ander. Maar dat beschadigt jouw relatie met je partner op langere termijn onherstelbaar.

Soms denken mensen dat ze het maar moeten verdragen dat hierover steeds ruzies zijn. Uiteindelijk maakt dat je relatie kapot. Dat verdraagt niemand. En dat moet je ook niet willen!! Men verdraagt het vaak omdat men denkt dat het overgaat, dat het beter wordt, omdat er mooie beloftes worden gedaan, maar uiteindelijk (zélfs als de kinderen het huis uit zijn) blijft het lastig. En je bent ook zelf tot op het bot beschadigd, want je kinderen zijn een deel van je. Als je aan hen komt kom je ook aan jou!

Dreig nooit met weggaan als je dat (nog) niet van plan bent. Maar bv. wel zeggen: als het niet verandert dan gaat onze relatie op den duur kapot, en dan moet ik echt voor mezelf kiezen! Het moet de ander duidelijk zijn dat hij/zij niet zo maar door kan gaan, dan het een keer genoeg zal zijn en dat er dan niks meer kán!!
Het hoeft NOG niet zover te zijn dat je weggaat, maar het moment komt waarschijnlijk wel steeds dichterbij. En dan is het tij niet meer te keren, dan is het te laat. Zoek hulp!

Kinderen in samengestelde gezinnen met storend gedrag

Goed aanpakken van situaties rondom kinderen opvoeden in samengestelde gezinnen is niet vanzelfsprekend en eenvoudig. Grotere kinderen weten precies hoe ze hun stiefouder op de kast kunnen krijgen en laten vaak overduidelijk weten dat ze de stiefouder zien als “lucht”. Hoe langer dit wordt geaccepteerd hoe gewoner het wordt (en dus ook: hoe lastiger het te veranderen is). Toch kan men daar wel degelijk wat aan doen, mits dit goed wordt aangepakt.

De meeste kinderen zijn gewoon best heel lief en zelfs zo braaf en volgzaam dat ze de stiefouder nooit wat vragen, soms uit angst of verlegenheid. Misschien zul je als ouder jezelf herkennen in je kind en was je zelf ook wat afwachtend. Maar voor de stiefouder kan het heel storend zijn. Denk maar aan een kind dat papa op kantoor belt of appt of zij een koekje mag, terwijl stiefmoeder bij stiefdochter aan tafel zit. Dat had zij ook aan stiefmoeder kunnen vragen. Als dat niet verandert ontstaat er nooit een echte band. Aanpakken dus, maar hoe??

Kleintjes zijn soms zo eerlijk dat ze in alle onschuld vertellen tegen stiefvader dat papa heeft gezegd dat hij stiefpapa niet lief vindt. Blijf dan maar eens positief over papa praten als stiefouder….. Of de stiefouder die “gebruikt” wordt als huishoudster of als taxichauffeur. En als je iets zegt over de verwarming lager zetten, of het licht uitdoen, dan krijg je een grote mond!

Kinderen doen dat (meestal) niet om de stiefouder te pesten, vaak hebben ze het niet eens in de gaten. Soms doen ze dat wel expres, zoals de jongen van 11 die in het toilet vaak een drol achterliet, zodat stiefvader met de stank werd geconfronteerd. Toen stiefvader er iets over zei, schoot moeder in de lach. Begrijpelijk misschien, maar zeker niet effectief. Als moeder hem niet aanspreekt zal dit soort narigheid blijven spelen. Het moet duidelijk zijn wat de natuurlijke ouder goed vindt en wat niet. De rol van de natuurlijke ouder is cruciaal.

Het gedrag van kinderen ten opzichte van een stiefouder kan allerlei vormen aannemen. Soms gaat het zelfs ronduit goed tussen stiefouder en stiefkind, maar wordt dat gedrag juíst pas vervelend wanneer de natuurlijke ouder aanwezig is. Bv. best gezellig met stiefmoeder praten maar zodra papa binnenkomt hem helemaal claimen en de stiefmoeder totaal buitensluiten. Kortom, het kan allemaal.

Bang voor je stiefkind….

Sinds zijn scheiding had zijn ex-vrouw niets anders gedaan dan zijn nieuwe vriendin zwart maken… vooral bij zijn dochter. Roddels en halve waarheden werden in het dorp door ex-partner eveneens verteld en aangemoedigd, waar het maar kon.

Dochter werd hierdoor zeer beïnvloed en eerst ging het nog om zuchten en rollende ogen als stiefmoeder iets ter sprake bracht wat dochter niet beviel. Als haar vader er niet bij was werd het steeds erger: middelvinger opsteken en dergelijke handelingen werden zelfs gewoon. Een keer had stiefdochter de partner van vader bijna omgeduwd. Mevrouw kon zich nog net overeind houden.

Na verloop van tijd werd het zelfbeeld van mevrouw aangetast. In het begin had mevrouw zich nog sterk en zelfbewust opgesteld en had zij geprobeerd met dochter te praten. Heel voorzichtig natuurlijk, om de band tussen vader en dochter niet te beschadigen. Hoewel dochter altijd ontkende als vader er naar vroeg, bleef hij wel zijn vriendin geloven, maar hij vond het lastig om haar aan te spreken op gedrag wat hij niet zelf geconstateerd had.

Als stiefdochter weer iets uitgehaald had, wilde mevrouw er maar liever niks meer over zeggen. Het haalde allemaal toch niet uit. Uiteraard kon dat zo niet doorgaan. Mevrouw liep steeds meer als een angstig vogeltje door het huis als stiefdochter er was.

Opvoedcoaching hielp vader om beter grenzen te stellen. Hij zag in dat zijn angst hem chantabel had gemaakt en overwon zijn angst. Uiteraard moest er ook orde op zaken worden gesteld. Mijn “standaardoplossingen” zijn nooit standaard en worden aangepast aan het stel wat bij mij binnen zit. Nu werden ze nóg meer aangescherpt en aangepast en daarna hebben zij gesprekken met de dochter gevoerd. Het bleek dat het meisje ook houvast nodig had. Ze wist nu precies waar ze aan toe was, en na verloop van tijd werd haar gedrag beetje bij beetje meer acceptabel.

Een stiefdochter die trouwt…. Wat is de positie van de stiefouder??

Mevrouw was met een weduwnaar getrouwd. Hij had twee kleine kinderen, de jongste, een dochter, was 6 destijds. Mevrouw had de kinderen opgevoed alsof het de hare waren. En ze had ook altijd aandacht gehad voor de loyaliteit van de kinderen aan hun overleden moeder. Zo werd bijvoorbeeld de verjaardag van de overleden moeder jaarlijks herdacht.

De jurk
Nu ging deze dochter (24 jaar) trouwen. Haar a.s. schoonzussen hadden haar trouwjurk mee uitgezocht, maar aan haar stiefmoeder had ze niets gevraagd. Deze vertelde mij: natuurlijk ben ik niet de moeder, maar ik had het toch leuk gevonden om mee te gaan. Het steekt me dat ze het niet eens gevraagd heeft.

De bruiloft
Maar het werd nog vervelender: dochter had aan haar vader laten weten dat ze niet wilde dat stiefmoeder naast hem zou staan tijdens de bruiloft. Niet de positie van haar moeder zou innemen. Dus ook niet gefeliciteerd zou worden. En vader had hierin toegestemd, nog voordat hij het met zijn vrouw had besproken.

Domper
Dit alles zette voor haar een domper op alle feestvreugde. Ze had vast wel eens fouten gemaakt in de opvoeding, was misschien ook wel eens te streng geweest, maar ze had haar uiterste best gedaan. En nu liet ook nog haar man haar vallen…. Mevrouw huilde. Ze had al enkele keren met haar man hierover gesproken, maar die vond dat ze niet zo flauw moest doen. Het was toch maar voor één dag?

Doe ik flauw?
Dat was de vraag die ze me stelde. Helemaal niet flauw! Natuurlijk moet er ruimte zijn op de bruiloft als de bruid dit wil kenbaar te maken dat er ook nog een natuurlijke moeder is, aan wie zij loyaliteit verschuldigd is. Maar daarbij hoeft stiefmoeder niet te worden afgewezen en aan de kant gezet. Helaas wilde vader niet meekomen voor een gesprek en de bruiloft was al snel. Dus het gebeurde zoals dochter het gewild had.

Twee maanden na de bruiloft vroeg stiefmoeder de scheiding aan.

Wil je eens sparren over jouw situatie? Maak snel een afspraak.

Ik heb m’n huiswerk al af…. (over opvoeden)

De geijkte smoezen
Je kent alle smoesjes wel als het gaat om huiswerk:
- Ik heb het al af
- Jaahaa ik doe het straks
- Ik heb nog tijd genoeg

Het gaat niet vanzelf: sommige kinderen hoef je nooit achter de vodden te zitten, maar misschien heb je er eentje bij, die altijd spullen kwijt is, of dingen vergeet, of die gewoon altijd een smoes klaar heeft.

Politieagent spelen
Ik hoor van ouders vaak dat ze zeggen: ik wil niet voortdurend politieagent spelen. Inderdaad, dat kan ik me voorstellen. Het is niet leuk om ze achter de vodden te zitten. En de sfeer wordt er ook niet beter op.

Toch wil je dat ze hun huiswerk maken. Maar een goede sfeer is je ook wat waard! Er zijn heus wel mogelijkheden om hierin verandering te brengen. Zodat je zonder gemopper er van opaan kunt dat je kind zijn huiswerk maakt.

Wat is nodig?
Wat daarvoor nodig is, is consequent zijn, afspraken maken, een positieve en respectvolle houding naar je kind. Een beloningssysteem is ook handig. En dat moet niet gaan om grote cadeaus of vele euro’s aan zakgeld. Positieve aandacht is ook een beloning.

Consequent zijn
Consequent zijn is vaak moeilijk, omdat je er zo moe van wordt. Steeds op momenten dat je andere dingen aan je hoofd hebt, moet je óók nog eens consequent gaan lopen zijn…. Pfff.

Moet je altíjd consequent zijn? Nee, over het algemeen wel maar je mag best eens afwijken van een vaste regel. Zo lang maar duidelijk is dat het NU gaat om een bijzondere situatie, waarin de vaste regel niet geldt. Wilt u daarover een sparren? Of advies? Is uw situatie extra ingewikkeld? Na één of twee gesprekken kunt u het weer helemaal zelf.

What’s in a name?? (over stiefkinderen)

Ze was opgegroeid bij haar moeder en stiefvader. Ze was een echt papa’s-kindje. Helaas overleed haar vader toen ze 8 jaar was. Haar moeder leerde al snel een nieuwe vriend kennen. Een aardige man, die echt zijn best deed om een “nieuwe papa” voor haar te zijn.

De nieuwe papa
Hoe goed bedoeld ook, het is onmogelijk om een nieuwe papa te worden. Je bént immers niet de vader en je zult het nooit worden óók. Je kunt wel een belangrijke en mooie rol spelen als nieuwe partner en daarmee de rol van mannelijk rolmodel vervullen.

Een nieuwe naam
Na jaren wilde haar moeder die inmiddels hertrouwd was graag dat ook de dochter de naam van haar vriend aannam. En wat kinderen vaak doen is hun ouders tevreden stellen. Ook deze dochter deed dat. Diep in haar hart, zo vertelde ze me nu, had ze het gevoel gehad dat ze haar vader verried. Maar ze wilde haar moeder niet teleurstellen en deed het toch maar…..

Loyaliteit
Inmiddels is zij getrouwd en heeft zij zelf kinderen. Ze waardeert haar stiefvader meer dan haar eigen moeder. In haar hart neemt ze het moeder kwalijk dat deze haar zo’n dis-loyale stap heeft laten nemen destijds. Ze heeft er nog last van en merkt dat ze haar moeder regelmatig afsnauwt.

Verandering
Ik stel haar voor om hierover in gesprek te gaan, niet meteen, maar nadat haar woede wat is afgenomen. Niet om al die woede nog bij haar moeder te droppen, maar hier wel een goed gesprek tussen moeder en dochter over te hebben. Dat het haar pijn gedaan heeft, en dat ze het moeder kwalijk genomen heeft (en soms nog wel een beetje).

Coaching
Ik coach mensen vaak in dit soort situaties om een gesprek met elkaar te hebben, waarbij dergelijke situaties op tafel komen, zonder ruzie, maar met de mogelijkheid om fouten te erkennen. Want wanneer iemand zijn fout erkent, volgt er bijna altijd vergeving (of begrip), waardoor men weer verder kan met elkaar. Dit werkte ook in dit geval.

Wangedrag stiefkind (spugen, schoppen) aanpakken

Helemaal mis
Deze stiefmoeder werd af en toe bespuugd en geschopt door haar stiefzoon van 8 jr. Ze haatte hem ondertussen hartgrondig. Van alles had ze geprobeerd. Boos worden, begripvol reageren, vragen waarom hij het deed. Er kwam geen antwoord en er verbeterde niets.

Escalaties
Ook had ze hem enkele keren stevig vastgepakt en nog weer later had ze haar toevlucht genomen om ook maar te spugen en terug te schoppen. Uiteraard werkte ook dat niet. Integendeel, het escaleerde steeds verder. Ondertussen waren er jaren voorbij gegaan, waarbij ze steeds angstiger was geworden. Angstiger en bozer! Haar stiefzoon was inmiddels bijna 11 aar.

Bang
Meestal adviseer ik meteen om samen met je partner te komen, maar toen ik daarover begon weigerde ze resoluut. Ze vond dat ze het zelf moest oplossen, ze zei ook bang te zijn dat haar partner voor de zoon zou kiezen.
Het duurde al 2 gesprekken voor ik haar kon motiveren hem te vragen en na nog een gesprek met haar alleen, lukte het hen samen te zien. Inderdaad dacht hij ook te moten kiezen en als dat nodig was zou de keuze op zijn kind vallen en trok stiefmoeder aan het kortste eindje.

Niet kiezen, maar opvoeden
Kinderen horen niet te schoppen en te spugen. Vader was het daarmee eens, maar het gebeurde nooit in zijn bijzijn, hij wist ook niet zeker of het wel waar was…. Hij dacht er sowieso niets aan te kunnen doen. Natuurlijk was er wel wat aan te doen, maar het had al jaren geduurd, dus dat kun je niet in een keer oplossen. Wel gaf ik aan wat vader te doen stond en welke rol stiefmoeder zou moeten aannemen.

Geen slecht kind
Stiefmoeder had zich ondertussen uit pure wanhoop zeer negatief uitgelaten over zijn zoon. Dat had de keuze van vader voor zijn kind (en tegen stiefmoeder) versterkt. Hoe erg het wangedrag ook is, het gaat niet om een slecht kind, maar een kind wat mogelijk gemanipuleerd wordt, een kind wat zich geen hemelse raad weet. Kinderen hebben grenzen nodig: duidelijke grenzen met liefde en begrip gehanteerd.

De natuurlijk moeder
De rol van de moeder was ook kwalijk. Dat is niet altijd het geval, maar als dat wel zo is, is het enorm moeilijk voor zo’n kind. Het was nodig dat vader en stiefmoeder begrip voor de loyaliteit zouden krijgen, die het kind voor zijn moeder voelde. Kinderen kunnen erg klem komen zitten in het conflict tussen de beide ouders. Stiefmoeder en moeder hadden ook ooit naar elkaar gespuugd en geschopt in het bijzijn van het jongetje.

Instructie en coaching
Die instructie moet altijd op maat worden gemaakt, d.w.z. uitzoeken waar een kind wel/niet gevoelig voor is, hoe het kind beloond kan worden zonder grote dure cadeaus, en hoe je een kind het beste aanspreekt. Kinderen moeten duidelijke grenzen krijgen, maar ook begrip voor hun situatie en moeten zich gewaardeerd voelen. Dat vergt een totaal andere aanpak, maar daarbij wint het kind, maar uiteindelijk ook de volwassenen.

Kortom: daar is geen standaardoplossing voor mogelijk, maar een oplossing is er wel. Maar dan moet je als partners wel heel duidelijk weten wie wat doet en wanneer. En niet van wijken weten. Doorgaan, ook als het niet diréct lukt. Uiteindelijk is het wel gelukt en gaat het een heel stuk beter.

Stiefbroers en stiefzussen

Wekelijks verkassen
Als ouders gaan scheiden dan overkomt je dat als kind. Je vader of moeder ziet er ongelukkig uit, en als kind heb je medelijden met papa of mama. Je moet wekelijks verkassen van de een naar de ander. Ben je bij de een dan mis je de ander. Maar je hebt niets te kiezen.

Een vreemde
En dan ineens is papa (of mama) verliefd. Het is leuk want het is weer leuk bij papa. Er komt een vreemde mevrouw, die wel aardig is. Misschien brengt ze ook nog kinderen mee. En moet je nou voortaan altijd luisteren naar die vreemde mevrouw, en moet je haar misschien wel mama noemen?

Verandering van positie
Inderdaad blijkt deze mevrouw bij papa te komen wonen. Je had eerst de grootste slaapkamer, nu moet je deze afstaan. Er is een stiefbroer bijgekomen, die lang niet zo leuk is dan je broertje. Met je broertje kon je het goed vinden, nu speelt je broertje vooral wilde spelletjes met je stiefbroer. En jij staat alleen. Eerst was jij de oudste, nu is dat je stiefbroer.

Stoornissen en lastig gedrag
Kinderen hebben soms autisme of een andere stoornis. Soms valt daar prima mee te leven maar soms kunnen stiefbroertjes of -zusjes heel gauw boos worden, of ander lastig gedrag vertonen. Daar moet je behoorlijk aan wennen.

Geen eigen plek
Of de ouder is verhuisd naar de nieuwe partner en er wordt een bed neergezet in een ruimte die eigenlijk dient als was- en strijkkamer vanwege ruimtegebrek. Je hebt daardoor geen eigen plekje in huis, en voelt je er niet thuis.

Huiswerkperikelen
Of je wilt aan je huiswerk beginnen als je bedenkt dat je spullen bij de andere ouder liggen. En je bent bang dat je van je juf op de kop krijgt. Of je nieuw geboren stiefzusje is een huilbaby en je kunt je niet concentreren op je huiswerk.

Buikpijn

Het zou goed zijn de kinderen erbij te betrekken als je wilt samen wonen. En dat is niet hetzelfde als toestemming vragen. Kinderen geven hun mening, ouders beslissen.

Als je niet wilt dat je kind hier buikpijn van krijgt kun je bij de scheiding
- Goed contact met je ex-partner onderhouden
- Birdnesting overwegen (kinderen blijven in de woning, ouders wisselen)
- Niet teveel wisselmomenten als het even kan
- Aandacht geven aan de emoties van de kinderen
- Laat je kind zo nodig de andere ouder even bellen wanneer deze gemist wordt.

Tips bij het vormen van een Samengesteld Gezin zijn belangrijke tips vooraf:
- Ga niet te snel
- Rustig laten wennen
- Regelmatig met de kinderen praten (zeker voor het zetten van vervolgstappen)
- Neem hun klachten serieus, toon begrip.

Ik voel me niet gewaardeerd….

Bij relatieproblemen is de meest voorkomende klacht die overigens niet direct op tafel komt: “Ik voel me niet gewaardeerd”. Vaak wordt deze zin in eerste instantie door mevrouw uitgesproken, maar als we even verder praten blijkt vaak dat beide partners zich niet gewaardeerd voelen.

Vrouwen zitten over het algemeen dichter bij hun gevoelens en benoemen het nèt wat sneller. En waardering is eigenlijk iets wat we allemaal nodig hebben. Gewoon… om wie je bent… om wat je betekent voor de ander…. En voor je gezin.

En het mooie is dan ook, dat we vaak in het eerste gesprek al zien dat er wél waardering is voor elkaar, maar dat we onze waardering verpakken met heel negatief materiaal: kritiek en gemopper.

Ik weet nog dat iemand zei: mijn vrouw kán er heel mooi uitzien! Ze kón het wel, maar ze deed het niet vaak genoeg…. Zo zag hij dat. Toch zie je vaak dat bij relatieproblemen men elkaar als ouder nog wel waardeert. Men zegt soms: “hij is de beste vader die er is” of “ik kan me geen betere moeder voor de kinderen wensen”. Als dat geen waardering is!

Maar men wil ook graag gewaardeerd worden als partner. Ik zeg het heel onvriendelijk want vaak voelt men zich slechts de kok, de huishoudster of degene die het geld binnen brengt. Mensen willen gewoon gezien en gehoord worden, serieus genomen worden.

Ik merk nogal eens dat er partners zijn die slechts met een half oor luisteren omdat zij de TV of hun mobieltje belangrijker vinden. Of die tegen hun vrienden of vriendinnen vrouw-onvriendelijke/man-onvriendelijke grapjes maken. Dit soort acties krijg je meestal dubbel en dwars terug in de vorm van andere problemen. Want de partner voelt feilloos aan als deze onaardige acties stelselmatig plaatsvinden. De relatie loopt enorme schade op door dit gedrag.

Wat is er daarom nodig? Dat men regelmatig tegen elkaar uitspreekt wat men in elkaar waardeert. En als je vindt dat er iets moet veranderen: vraag er gewoon om. Dus gewoon aan de ander vriendelijk vragen of hij iets voor jou wil doen, niet klagen dat de ander “nooit” doet waar jij op zit te wachten. Niet klagen maar vragen!

Is hij verward? Of chanteert hij mij???

Mevrouw kwam vanwege relatieproblemen. Meneer was geneigd tot zielig doen. Hij kon zich wentelen in verdriet om zijn jeugd. Dat is op zich niet gek, als er onvoldoende aandacht voor is geweest, zie je vaker dat mensen op deze manier aandacht blijven vragen. Maar het is niet de juiste manier van aandacht vragen: je krijgt nooit wat je nodig hebt.

Hun zoon had al meerdere malen tegen moeder gezegd, dat hij soms zo moe werd van het zielige gedoe van papa. Hij wilde ook niet dat zijn moeder medelijden had als hij weer dreigde om zichzelf iets aan te doen. Eigenlijk dacht ze zelf ook wel dat het waarschijnlijk loze dreigementen waren, maar aan de andere kant….je weet het nooit zeker!!

Hun dochter hing erg aan hem en was telkens weer erg overstuur als hij weer eens plotseling verdwenen was en de hele nacht niet thuis kwam. En dat was precies waarom mevrouw telkens toch de politie inschakelde, ging zoeken en ook anderen vroeg te helpen zoeken.

 

Want als hij nu eens wél deed wat hij had aangekondigd…. wat dan? Dan had moeder geen moeite gedaan om het te voorkomen. Dat kon ze tegenover haar dochter niet verantwoorden. Voor zichzelf had ze dat risico wel durven nemen, maar voor de kinderen…..

Samen kwamen ze bij mij en ik heb met meneer gesproken over het verdriet van de dochter. Ik kon een mooie koppeling maken tussen zijn verdriet en wat hij tekort gekomen was in zijn jeugd en het verdriet van de dochter. Daarvoor had hij hulp nodig, hulp die ik hem niet kon bieden maar die een goede psycholoog hem wel kon bieden.

Toen hij besefte dat hij zijn dochter aandeed wat hem in zekere zin ook was aangedaan, kon hij zich open stellen voor een behandeling door een psycholoog.

Ook vroeg ik hem met de hand op het hart te beloven dat hij nooit meer zou weglopen en zijn dochter zo in angst te laten zitten. Hij had er nooit over nagedacht wat dit bij het meisje aanrichtte. Ook de overige kinderen waren hier blij mee, net als mevrouw.

Ik weet tegelijk ook, en maak ook wel eens mee dat mensen juist niet manipuleren en serieus zijn in hun doodswens. Je kunt nooit zeggen wanneer het een aan de hand is en wanneer het ander. Wel wijs ik er altijd op dat iemand ZELF verantwoordelijk is voor zijn eigen leven en ook voor wat hij ermee doet.

Je krijgt wat je verdient: “Ik heb er nu een vriendin bij”

Jaren geleden begeleidde ik een stel wat net gescheiden was. Hij had op dat moment al een nieuwe vriendin, hetgeen kwaad bloed zette bij de Mariëlle, de ex-vrouw. Weinig stellen hebben geen conflicten als ze scheiden, bij hen was het ook zo.

 

Hoewel men zich had voorgenomen niet te blijven vechten, waren er toch steeds terugkerende problemen, bv. rondom de omgangsregeling met de kinderen.

Uiteindelijk is dat goed gekomen en heeft Mariëlle nog enkele gesprekken gehad met mij om haar boosheid over de nieuwe vriendin van haar ex-man een plekje te kunnen geven. Het ging er bij haar niet in dat deze vrouw stief- of bonusmoeder van haar kinderen werd. Nou was deze vriendin ook niet bepaald wat je voor je kinderen zou wensen. Maar ja, daar valt weinig aan te doen.

Onlangs kwam ik Mariëlle tegen en zij vertelde dat vader een nieuwe vriendin had. Ook hier had Mariëlle wel weer even moeten slikken want het valt niet mee om je kinderen uit handen te geven aan iemand waar jij niet voor kiest. Mariëlle had deze keer zelf een heel andere opstelling gekozen. En deze vrouw was wel een andere type dan Mariëlle maar bleek toch een heel aardige vrouw te zijn.

De opstelling van Mariëlle was vooral: ik wil jou leren kennen!! Het was in het begin niet echt gemakkelijk, omdat bonusmoeder zich nogal bekeken voelde. Maar geleidelijk had men geleerd om de gesprekken goed voor te bereiden, zeker als er feedback gegeven moest worden.

 

Mariëlle was er op bedacht om vooral de positieve intenties te zien (en te benoemen!) waardoor de dames een steeds betere band kregen.

De band tussen Mariëlle en de vader van de kinderen was inmiddels goed en nu konden ook de bonusmoeder en Mariëlle goed met elkaar overweg. Dat maakte het voor de kinderen nog gemakkelijker om met iedereen om te gaan. Ze hoefden niet op hun woorden te letten, konden ieder een eigen plekje in hun hart geven.

Mariëlle gaf aan dat ze blij was destijds met mij hierover in gesprek te gaan, maar dat ze nooit verwacht had om ooit eens te zeggen: de bonusmoeder is mijn vriendin!

Deze bijzondere dagen worden niet door iedereen gevierd. Het kan soms pijnlijk zijn voor de kinderen (bv. als een ouder is overleden) of het is lastig als er een scheiding is en er op een andere manier nauwelijks of geen contact is met de andere ouder.

Kinderen vinden het soms ook lastig hoe ze moeten omgaan met stiefouders. Ze zijn geen echte ouders….moeten ze dan wel een cadeautje krijgen??

Sommige stiefouders verwachten een knuffel of een bos bloemen, omdat ze zoveel voor hun stiefkinderen doen. Natuurlijk mag het gewaardeerd worden. Maar moet dat juist op deze dagen??

Je bent niet de moeder/de vader, en op dit soort dagen is jouw plaats op de achtergrond. Leuk is het niet, maar Moederdag en Vaderdag zijn dagen die voor de natuurlijke ouders bestemd zijn, of je dat nu leuk vindt of niet.

Natuurlijk komt het voor dat bij een overleden ouder het cadeautje wordt afgegeven aan de stiefouder, maar dat is dan de keuze van het kind. Verwacht echter niets, want het kan juist ook extra beladen zijn en mogelijk wil het kind juist op dat moment zijn overleden ouder extra gedenken. Respecteer dat.

Heel begrijpelijk dat jij als stiefouder ook gezien wilt worden, en ook al verlang je nog zo naar een blijk van waardering, het is mooi meegenomen als je het krijgt, maar reken nergens op.

Stiefouders leveren vaak een grote bijdrage de opvoeding van de kinderen en verdienen zeker waardering. Soms zul je dat zo af en toe krijgen (ook van de stiefkinderen) en vaak ook niet.

Als partner kun je natuurlijk wel wat doen om deze pijn te verzachten. Daarom beste partners, zet haar in de bloemetjes, geef hem een aardigheidje tegen de tijd dat deze beladen dagen er aankomen.

Wat moeten wij met een baby??

Jan was al jaren gescheiden en had niet verwacht nog zo verliefd te worden. Zijn vriendin was een heel stuk jonger en wilde nog graag kinderen. Dat kon ook nog wel. Eigenlijk dacht hij er heel licht over…. Zijn andere kinderen waren destijds opgevoed door zijn vrouw en hij had zich destijds gericht op zijn carrière. Geen punt.

Toen zijn vriendin zwanger werd, bleken de volwassen dochters niet erg gecharmeerd te zijn van nog jong broertje of zusje. Het was zelfs zo erg dat op feestjes de zwangerschap geen onderwerp van gesprek mochten zijn.

Voor de aanstaande moeder was dit bepaald niet leuk. Zij was erg gelukkig en trots en wilde het wel van de daken schreeuwen….. Zwanger!!

Het bleek al snel dat het een tweeling was. Daar schrok Jan toch wel van, zeker nu ook zijn dochters zich niet bepaald positief uitten over de komst van de kinderen.

Zijn vriendin beviel van een gezonde tweeling, maar de dochters van Jan bleven afstandelijk. Zij kwamen minder bij hen dan voorheen. Ze hadden natuurlijk ook hun eigen leven, maar hij voelde dat het hen dwars zat. Toen hij uiteindelijk de moed opvatte daarover met een van zijn dochters in gesprek te gaan, zei zij: “Wat had je dan gedacht? Dat wij blij zouden worden van een baby?”

Haar reactie viel hem tegen, hij had gehoopt dat ze op den duur wel van de kindjes zouden houden. Maar het maakte de afstand alleen maar groter. Ook zijn vriendin voelde dat er meer afstand ontstond tussen haar en Jan zijn dochters.

Ook de leeftijd ging opspelen. Jan had niet verwacht dat hij rond zijn 55e nog met kleine kinderen moest optrekken, dat er nooit rust was in huis, dat kinderen herrie maken, etc. Hij kon er soms niet meer tegen.

Al met al werd het voor het stel steeds lastiger om hiermee om te gaan. Ook omdat tegenwoordig aan vaders meer eisen gesteld worden dan vroeger, vond hij het best moeilijk, ook al was hij wel gek op de kinderen. Maar als hij het nog eens zou doen, zo zei hij, zou hij er beter over nadenken.

Mam…ga toch scheiden!

Kinderen willen eigenlijk nooit dat ouders gaan scheiden. Als je dus een dergelijke uitspraak van je kinderen hoort, betekent dat wel dat er iets aan de hand is. Kinderen willen vaak een van de ouders (meestal de in hun ogen “zwakste partij”) beschermen. Vaak is dat de moeder, soms ook de vader.

Maar in dit geval ging het om bescherming van moeder. Moeder werd regelmatig door vader op de ziel getrapt en ondanks pogingen van moeder om dit te bespreken was het hem onvoldoende gelukt dit te veranderen. En soms ook waren zijn ongenuanceerde opmerkingen ook gericht tegen de kinderen, die dat uiteraard ook niet leuk vonden.

Deze moeder zag geen andere uitweg meer dan inderdaad uit elkaar gaan, hoewel ze wel zag dat haar man zijn best deed om te veranderen. Maar ze dacht dat ze haar kinderen tekort deed door bij haar man te blijven. En soms was ze het ook zelf zat.

Zo kwamen ze bij mij terecht. De botte opmerkingen van vader hadden wel ergens mee te maken, die kwamen niet uit de lucht vallen. Ook daar hebben we over gesproken. Maar ook over de mogelijkheid om ook positieve dingen uit te spreken. En niet alleen complimenten geven, en leuke grapjes maken, maar zelfs de eigen kwetsbaarheid niet schuwen.

Want ook deze vader wilde graag een goede band met zijn kinderen. Hij vroeg aan mij hoe hij met zijn kinderen beter kon omgaan. Natuurlijk had ik daar tips voor, maar het kan ook zo weldadig zijn voor de kinderen, als ze bemerken dat je het niet zo slecht bedoelt. En dat je het zo graag anders zou willen. Dat je bereid bent om te leren.

Ik heb ook met de gezamenlijke kinderen gesproken, zodat zij al hun boosheid over hun vader (en hun moeder) eens konden uiten. Daarna hebben we besproken dit in een gezinsoverleg met de ouders erbij te bespreken. De kinderen hebben dat gedaan en nu heeft het gezin een goede band.

Vader is daarnaast nog aan een persoonlijke therapie elders begonnen. De kinderen varen er wel bij, en moeder voelt zich een stuk beter. Ik heb haar nog enkele keren apart gesproken om haar weerbaarder te maken wanneer vader weer botte opmerkingen maakte.

O wat een combinatie: pubers en stiefmoeders….

Gewone ouders hebben het al lastig als hun kids in de puberteit komen…. Voor stiefouder is het vaak nog lastiger. Het kan ook heel goed gaan, maar ik heb veel stiefmoeders horen verzuchten:

- Waarom kan ik NIKS goed doen? Zelfs als ik een cadeautje geef dan zegt ze dat ik haar wil omkopen…
- Mijn stiefdochter wil persé tussen ons in zitten, als ze de kans had nam ze mijn plaats in.
- Mijn stiefzoon kan heel nadrukkelijk zeggen: “dag pap!” Terwijl ik er nog geen meter vandaan sta…. Alsof ik lucht ben!
- Als ik een welgemeend advies geef wordt er gezegd: “dat maken papa en ik wel uit!”

Ze lijken een gloeiende hekel aan je te hebben. Dat kan ook zo zijn, maar dat hóeft niet. De natuurlijke ouder moet natuurlijk altijd ingrijpen als de stiefouder wordt aangevallen. Hij/zij moet duidelijk maken dat jij géén lucht bent en dat jij gewaardeerd mag worden.

Maar het heeft niets met jou als mens te maken, dat ze zo doen….Jij bent niet onuitstaanbaar, maar de positie die jij hebt is “fout”.

Het heeft te maken met loyaliteit naar de "afwezige" ouder maar je kunt bovendien nog gezien worden als een bemoeial. (Er is nóg een volwassene die de puber kritisch bekijkt.)

Tips:
1. Verwacht niet te veel maar laat niet toe dat men gaat schelden
2. Toon begrip voor de loyaliteit
3. Geef het kind de kans voor exclusieve aandacht van zijn vader

Tilly en Wim hebben een samengesteld gezin. Ze wonen nog maar enkele jaren bij elkaar.
Wim is niet gewend om veel te praten, niet met Tilly en ook niet met de kinderen.

Zijn zoon Michel is 18 jaar. Michel heeft nog steeds heel veel last van de scheiding van zijn vader. Zijn moeder heeft hem destijds nogal in het proces betrokken, volgens vader. Inderdaad lijkt er sprake van loyaliteitsproblematiek bij Michel.

Michel groet zijn vader nadrukkelijk als hij thuiskomt en weggaat, en ook als zijn stiefmoeder erbij is, groet hij háár overduidelijk níet! Michel heeft ook wel eens gezegd dat hij zou willen dat papa weer alleen gaat wonen. Aangezien zijn vader niet goed wist wat hij daarop moest zeggen, zei hij maar niks… Ook op de vragen die ik stelde (hoe Michel de scheiding beleefd had, of ze daar wel eens over spraken, etc.) bleef vader het antwoord schuldig.

Ik adviseerde vader om eens regelmatig iets met zijn zoon te gaan ondernemen (vissen, sporten, een eind fietsen, of een ander “mannen”-ding). En dan eens wat te kletsen en eens te vragen hoe hij alles vindt. Uiteraard moet het geen “verhoor”worden, maar een echt gesprek. Ik waarschuwde hem niet te verwachten dat Michel in één keer zou ontdooien.

De keer daarna kwamen Tilly en Wim met veel meer informatie. Michel zich inmiddels wel een beetje schuldig over zijn houding naar zijn stiefmoeder. Eigenlijk was ze best aardig en verdiende ze het wel gegroet te worden. Hij vond het raar om nu ineens zich wel fatsoenlijk te gaan gedragen, zonder nadere aankondiging.

 

Tegelijk was hij ook bang dat zijn vader (en/of stiefmoeder) zouden willen dat hij zijn excuses aanbood voor zijn gedrag tot dusver. En daarom had hij het maar zo gelaten….

Er waren nog wat andere kleine probleempjes met de kinderen onderling, en daarom besloten we met het hele gezin een gesprek te hebben. Hierna kon men weer verder. Stiefmoeder en Michel hebben nu een goede band en ook vader ziet in dat het veel fijner is om te weten wat er in de ander leeft. Een grote prater zal hij echter nooit worden.

"Mijn ouders praatten niet. Daardoor leerde ik ook te zwijgen. Voor mijn kinderen hoop ik dat zij niet gaan opkroppen. Ik wil dat zij het anders leren. Toch zie ik dat ze op mij lijken."

"Mijn oma en moeder gaan de strijd aan. Het zijn pitte vrouwen. En ook ik kan echt een hittepetit zijn. Ik ben nu zwanger en ik wil dit patroon verbreken voor mijn ongeboren kind. Ik wil niet zoveel ruzie."

"Mijn zoon loopt tegen dezelfde dingen aan als ik. Ik zou hem graag een ander voorbeeld geven, maar hoe?"

"En dan hoor ik het hem zeggen! Net als mij, net als mijn opa. En dan denk ik; het stopt hier hoor!"

Voorbeelden van erfenissen

Jullie erfden een stoeltje van zijn oma, een tafel van jouw tante, en de trouwring van zijn moeder is ooit voor jullie schoondochter. Sommige erfstukken erven jullie graag. Andere erfstukken ruim jij of knapt hij op. En dan is er nog dat erfstuk waarvan je denkt; dat we daar eens vanaf kwamen zeg! Maar ja; het is van zijn familie en hij lijkt er niet mee te zitten. Je jongste dochter vind het prachtig. Dat zij het maar meeneemt naar haar studentenwoning. Oude zooi!

Je erfde je blauwe ogen van je overgrootvader, hij de neus van zijn oma en jullie kind heeft jouw kin met zijn mond. Sommige lichaamskenmerken van hem vind je mooi. Andere ben je liever kwijt dan rijk, maar heb je leren accepteren. En dan is er nog die kromme bovenrug. Dat hij daar nou eens mee naar de fysio gaat. Dat ligt gewoon aan zijn houding. Dan kan hij meteen jullie middelste meenemen. Want die staat precies zo. Dat hij dat zo’n jongen nou niet afleert. Daar heeft hij zelf toch ook last van? Dat hij het net hem aan zou leren zoals hij het scheren leert aan de oudste. Dat gaat hem tenminste goed af, ook al hebben ze beiden zo’n zware baardgroei. Daar hebben ze beiden wat van gemaakt.

Naast spullen en je uiterlijk zijn er ook psychologische en gedragingen die jullie erven en doorgeven. Voorbeelden van die thema’s lees je aan het begin van dit artikel.

En ach veel van zijn eigenschappen zijn best oké. Je bent niet voor niets verliefd op hem geworden. En in het begin leek jullie verschil zelfs complementair. Maar door de jaren heen is de roze bril wel afgezet. Je ziet nu ook zijn eigenschappen die minder flatteus zijn, net als hij de jouwe ziet. Zo gaat dat nu eenmaal. En terwijl je dat allemaal van elkaar accepteert, zie je hem ineens iets doen precies zoals zijn ouders, dat het bloed onder je nagels haalt. Dat is wel zó irritant. Dat hij nu juist deze eigenschap overneemt en de goede kanten van zijn familie niet. De oudste heeft er ook al een handje van. En daar mag jij dan niets van zeggen. Want papa doet het toch ook zo? Zo meteen doet de volgende het ook. Zul je zien.

Trots op de erfenis
Iedere erfenis bestaat uit; dat wat jullie willen en houden. Dat wat jullie niet willen en niet houden. En dat waarmee jullie opgescheept zitten net als de generatie(s) na jullie. Kan dat niet anders? Zoals die opgeschilderde greenhouten kast in de tuinkamer en zijn mooie baard.
Een eerste stap in verandering is volgens veel psychologen: erkennen wat er aan de hand is. In dit geval werkt dat volgens mij ook. De eerste stap is om te erkennen dat dit jullie context is. En de context van jullie hele familie. Zelfs na een scheiding.

Concreet bedoel ik dat je het gedrag en de psychologie – jullie thema - bewust gaat zien zoals beschreven in dit artikel. Jullie thema’s zijn een erfenis waar meerdere familieleden, meerdere generaties, over een hele lange periode van tijd, veel moeite voor deden. Omdat zij het de moeite vonden om het te behouden en door te geven aan je. Nog los van je oordeel over de erfenis zelf, kijk je naar de moeite die het zijn familie kostte om de erfenis door te geven. En nog steeds los van je oordeel over de erfenis zelf, kun je trots zijn op hun doorzettingsvermogen, liefde en zorg.

Wanneer je er met zoveel trots naar kijkt, dan kun je vast en zeker ook de voordelen en de goede intenties zien waarmee deze erfenis is doorgegeven. Elke erfenis heeft vroeger nut gehad en is belangrijk geweest om jullie familielijn voort te zetten. Vergeet dat niet.

De erfenis loyaal veranderen
Daarna mag je jouw oordeel weer uit de kast halen. Want je had immers last van deze erfenis. Hoe goed het in het verleden ook was, in 2017 ervaar jij het als ballast voor jezelf, je partner en toekomstige (klein)kinderen. Verwoord die ballast, eerst in jezelf en daarna aan hem, met liefdevol respect aan zijn voorvaderen die zoveel moeite deden. Dank hen voor de goede zorgen voor de erfenis en vertel waarom je deze erfenis lastig kunt accepteren. Vertel hoe je deze erfenis graag tot iets wilt veranderen zodat de nieuwste generatie hier voordeel van heeft en vraag aan je partner hoe hij dit ziet. Kom samen tot een nieuwe vorm om de erfenis naar om te buigen.

Telkens wanneer het hem lukt om de oude erfenis om te buigen, spreek je jouw waardering hiervoor uit. En geef je jezelf hier een schouderklopje voor. Want dit kan soms jaren van gesprekken en geduld vragen.

Om te oefenen op je eigen benen
Ik nodig je uit te spreken. Met je partner, en betrokken familievrienden die jullie beiden families en jullie relatie belangrijk vinden. Verwacht helemaal niets van deze gesprekken. Maar voer ze met nieuwsgierigheid en openheid. En vergeet er niet van te genieten.

Makkelijker gelezen dan gedaan? Zoek dan een contextuele therapeut op. Zij zijn geschoold en geoefend in deze thema’s te bespreken en te ondersteunen bij veranderingen.

Ik mag nooit wat zeggen over jouw kinderen ….

Patricia heeft 2 kinderen en John heeft er 3. Ze hebben een samengesteld gezin. De kinderen van John zijn slechts een keer per twee weken bij hen, de kinderen van Patricia zijn er eigenlijk altijd. Hun vader haalt ze misschien 2x per jaar op.

Patricia begrijpt heel goed dat die weinige keren dat de kinderen van John er zijn, hij vooral bezig is met zijn kinderen. Patricia gaat dan soms alleen met haar eigen kids op stap, zodat ze zich niet hoeft te storen aan het gedrag van de oudste van John.

Ze mag de kinderen van John graag, maar de oudste kan soms vervelend doen: boeren onder het eten, onsmakelijk gaan zitten smakken, etc. Dit stoort haar enorm en ze heeft er wel eens wat van gezegd. Maar John zegt er niks van en laat het gewoon gebeuren.

De zoon van John heeft daardoor niet het gevoel dat het erg belangrijk is om rekening te houden met de gevoelens van zijn bonusmoeder en smakt gewoon verder. Uiteindelijk heeft Patricia geprobeerd hier met John over te praten. Ze heeft er last van en dat moet hij serieus nemen. Hij moet haar steunen, vindt ze.

John ziet echt niet wat er nou zo vreselijk aan is. Kinderen doen dit soort dingen, en hoe meer je er de nadruk op legt, hoe meer het zal gebeuren. Dat is zijn visie. John vindt dat ze zich druk maakt om niks. Deze keer is Patricia echter vastbesloten: ze wil dat hij er voortaan iets van zegt!!!

Dan wordt hij boos: hij begint over de fouten van háár kinderen, over het niet opruimen van de eigen kamers, het gezeur bij het naar bed gaan, het feit dat Patricia (in zijn ogen) haar jongste kind zo “verwent”. Patricia weet niet wat ze hoort en wordt nog bozer.

Dit soort conflicten spelen de laatste tijd regelmatig en zo komen ze terecht bij mij in de praktijk. Na twee gesprekken geven zij aan dat ze hierover veel betere gesprekken voeren, en dat de ruzies niet meer uit de hand lopen. Zij voelen zich nu gesteund door elkaar en slagen erin om de problemen op te lossen.

Samengestelde gezinnen die voor het eerst ook samen op vakantie gaan komen zichzelf nogal eens tegen. Jengelende kinderen in de auto op de heen- en terugweg, en soms gebeuren er op de plaats van bestemming vervelende dingen. Een kind wat een pols bezeert, een allergische reactie op een bijeensteek, noem maar op.

Als het je eigen kind overkomt is het vervelend, je bent misschien ongerust of loopt over van medelijden met je kind, maar als je bv. zelf geen kinderen hebt en je partner steeds met zijn kind naar de dokter moet, of moet gaan zoeken omdat hij zijn kind kwijt is…..tja, dan wordt je daar niet blij van…..

Voor je partner is het “part of the game”, als je kinderen hebt weet je dat je leven nooit meer wordt als voorheen. Maar jij had je misschien toch een andere vakantie voorgesteld.
Je had romantiek verwacht, maar regelmatig is je vriend de ruzies tussen de kinderen aan het sussen.

Je merkt misschien ook dat deze kinderen weinig boodschap aan jou hebben. Ze vragen alles aan papa, en wat jij ervan vindt, dat kan ze niet eens zoveel schelen. Jij voelt je goed genoeg om ’s avonds het eten te koken en je vriend is druk doende zijn kinderen zo ver te krijgen dat ze de vaat afwassen.

Later blijkt de hele vloer van de camper of caravan nat, zijn er 2 oortjes van kopjes af en ligt niets op de juiste plaats. Allemaal niet zo erg, maar je denkt: “Ik had het net zo lief zelf gedaan…”.

Als je aan het strand een boek ligt te lezen komen de jongens een voor een met krabben langs of gooien ze jou en je partner nat, ook al wordt papa nog zo boos…..

Natuurlijk, misschien vindt jij het leuk om te spetteren met water, het gaat niet om DIT voorbeeld, maar op vakantie wordt het geduld van bonusouders aardig op de proef gesteld. Als je dit tevoren geweten had, had je misschien andere keuzes gemaakt m.b.t. de vakantie.

Els vertelt dat ze zich geen raad weet. Ze is al jaren stiefmoeder van een dochter en een zoon. De moeder van de bruid is overleden voor zij in beeld kwam. Ze leerde haar man Pierre kennen toen deze al een hele tijd weduwnaar was.

De kinderen waren nog jong (15 en 13 jaar) en zetten hun moeder op een voetstuk. Heel begrijpelijk, vond Els dat. Ze probeerde desondanks hen een fijne tijd te bezorgen, maar kreeg hierbij vooral tegenwerking. De kinderen (en vooral de dochter) wilden niks van haar weten.
Meerdere malen had Els verzucht “waar ben ik aan begonnen” maar de liefde van Pierre was groot en dat maakte veel goed. De dochter had aangekondigd dat Els weliswaar welkom was op haar bruiloft, maar niet op de plek mocht staan, waar haar eigen moeder had moeten staan.

Voor Els had dit gevoeld als een mokerslag! De relatie tussen Els en haar bonuskinderen was niet overdreven goed, maar dat ze niet naast haar man mocht staan als de dochter trouwde, dat deed haar veel pijn. Pierre had gezegd dat ze er niet zo’n drama van moest maken. Het feliciteren duurde immers niet de hele dag!

Maar daar ging het haar niet om! Ze wilde er gewoon ècht bij horen. Zij wilde trots kunnen zijn op de prestatie die ze geleverd had, nl. 2 kinderen opvoeden tot volwassenen. Ze dacht toch dat ze daar haar best voor had gedaan, ook al was haar invloed niet zo groot geweest als ze gewild had.

Maar Pierre was niet van plan om daar ruzie over te maken met zijn dochter, dus moest ze zich maar schikken. Ik vroeg wat Pierre er eigenlijk zelf van vond, dat zijn dochter dit zo wenste. Pierre zei dat hij het jammer vond, maar dat hij er niks aan wilde veranderen.

Zo zie je dat op hoogtijdagen (maar ook bij dieptepunten in het leven) de rol van stiefouder niet altijd wordt gewaardeerd. Omdat de bruiloft op korte termijn zou plaatsvinden kon dit probleem niet voor die tijd worden opgelost. Wel kwamen ze om te voorkomen dat bij de geboorte van het eerste kleinkind vergelijkbare problemen zouden ontstaan.
Verhaal

Samengestelde gezinnen hebben andere vorm van relatietherapie nodig.

 

(aanvulling met psycho-educatie is noodzakelijk)

 

Kinderen zijn loyaal aan beide ouders, dat begrijpen de meeste mensen wel. Ouders zijn ook loyaal aan hun kinderen. Stiefouders die zich negatief uitlaten over hun stiefkind of het gedrag van hun stiefkind beschadigen daarmee hun relatie.

Als het om opvoeden gaat zijn ouders kwetsbaar. Men kan van een eigen kind meer verdragen dan van het kind van de partner

 

Als het om opvoeden gaat zijn ouders kwetsbaar

Problemen in samengestelde gezinnen gaan meestal over de kinderen. Heftige ruzies of “steken onder water, onbegrip van de stiefouder die zelf geen kinderen heeft en zich niet kan inleven in kinderen, of in de loyaliteit tussen ouder en kind.

Van stiefouders wordt verwacht dat ze rekening houden met gevoeligheden, terwijl kinderen soms bewust, maar meestal onbewust, wél op stiefoudertenen trappen.

Zelfs als dat bewust gebeurt, is het raadzaam om geen sancties te stellen, maar om te onderzoeken waar dit gedrag vandaan komt. Een stiefouder kan dit echter vaak moeilijker opbrengen dan de natuurlijke ouder.

 

De stiefouder investeert meestal meer dan wordt gezien

Een vraag van de stiefouder wordt al gauw door grotere kinderen ervaren als bemoeizucht, zeker door pubers.

De stiefouder investeert meestal meer investeert dan wordt gezien, voelt zich ondergewaardeerd, wordt boos en krijgt vaak ook de wind van voren van de partner. Als de stiefouder zich hierover beklaagt in zijn omgeving, dan volgt onbegrip (“je wist toch waar je aan begon?”). Of anderen weten het beter: “Als ik jou was wist ik het wel…”

Maar wat dan? Het schip verlaten? Harder optreden?

Je wist toch waar je aan begon?

Steeds opnieuw maken partners afspraken, die matig worden nagekomen. Meestal wordt er onvoldoende gezocht naar consensus. Moeder of vader belooft dat hij/zij voortaan anders zal handelen, maar ziet de ernst van het probleem voldoende. Vaak zeggen we iets toe waar we niet 100% achter staan. Zo’n toezegging is niet veel waard en wordt zelden nageleefd. Dit leidt tot teleurstelling bij de partner en hup: weer een conflict.

Gewone relatietherapie (met onvoldoende kennis van samengestelde gezinnen) verergert soms de zaak. Partners in een samengesteld gezin hebben meestal andere hulpvragen dan de partners in een kerngezin. De dynamiek van het samengesteld gezin is hen zelf ook meestal niet duidelijk.

 

Gewone relatietherapie verergert soms de zaak

En dan is psycho-educatie noodzakelijk. De reguliere therapeut kan die niet geven,omdat juist de deskundigheid op dat vlak ontbreekt. Een mislukte therapie put het stel nog verder uit en de relatie blijft onder druk staan omdat de kinderen blijven doen wat ze deden. Zij hebben al lang gevoeld dat het mis is. Soms hebben zij het idee er belang bij te hebben dat de relatie stopt. Als er veel ruzie is kan dat inderdaad zo zijn, aan de andere kant is er dan weer een verlies…..

Een relatiebreuk lijkt voor de kinderen misschien geen groot verlies, maar als een ouder verdrietig is, voelen kinderen zich vaak schuldig. Grotere kinderen kunnen toekomstige relaties van hun ouder gaan dwarsbomen. Het valt hen niet te verwijten… zij maken gebruik van de ruimte die ze krijgen.

 

Maar zoveel macht van kinderen over ouders is slecht. Volwassenen dienen te bepalen. Bovendien kan een nieuwe partner ook een verrijking zijn voor de kinderen.

Kinderen die worden ervaren als “lastig voor de stiefouder” komen zelden bij mij in de praktijk. Zij kunnen vaak via pedagogische wegen uitstekend worden geholpen. Het is wel wenselijk om partners te coachen hoe zij met de kinderen kunnen praten over hun uit de hand gelopen situatie.

En als de situatie ernstig is, of de partners minder vaardig zijn op communicatief gebied, is het soms nodig dat de stiefgezincoach als gespreksleider aan een familiegesprek deelneemt. Geleidelijk aan doet deze dan een stapje terug.

Een nieuwe partner kan een verrijking zijn voor de kinderen

Het leek allemaal geweldig te gaan…
Bij binnenkomst leek het allemaal geweldig te gaan met dit overduidelijk verliefde stel. Toch waren er stevige conflicten: Willeke reageerde volgens Bram ”te negatief” op zijn zoon, die regelmatig bij hen was. Zij vond zelf ook wel dat ze soms te kritisch op zijn zoon was, maar moest haar ongenoegens kwijt, als ze zich niet gesteund voelde door Bram. Hij begreep er niks van: voor zijn gevoel steunde hij haar juist enorm!

Bram was wat minder geneigd om ongenoegens te bespreken, zeker in het bijzijn van Willeke, vooral omdat hij dacht dat hij haar ongenoegens daarmee aanwakkerde. Bram deed alles in zijn eentje, voelde zich voor alles verantwoordelijk en dacht daarmee ook dat hij alles in zijn eentje moest oplossen en verwerken. Daarmee ontnam hij zich de kans om ook eens lekker te spuien. Willeke had die behoefte wél en deed dat soms, maar Bram was bang dat ze in die negatieve bui bleef hangen. Hij probeerde haar dan uit alle macht te stoppen.

Dan hield ze zich in en zei ze niks meer, en als de betreffende zoon dan ook maar één stom dingetje fout deed kon ze het niet laten om daar iets van te zeggen. Het leek dan vitten om niks, ze gaf ook toe dat het soms ook niet handig was, maar ze kón het niet laten.

 

Je frustraties uiten kan opluchten…

Willeke wilde haar ongenoegens kwijt, Bram had het idee dat hij alles moest oplossen, maar voor haar ongenoegens had hij geen praktische oplossing. Bovendien had Bram de nodige frustraties in het contact met zijn ex-vrouw en leefde hij ook onder hoogspanning. Het kwam niet bij hem op dat het hem zou opluchten als hij dit kon afreageren, zijn frustraties kon uiten bij Willeke.

Ik legde hen uit dat tijdig je frustraties uiten kan opluchten, ook al heb je niet direct de oplossing voor een probleem. Bovendien kun je elkaar dan opvangen en troosten, wat de onderlinge band weer verstevigt!

Je verplaatst de problemen: ze staan niet meer tússen hen in, maar buiten hun relatie. Nu kunnen zij samen de problemen bekijken, en samen de strijd aangaan tegen de problemen.

Bijna dagelijks hoor ik dat de nieuwe partner in de ogen van de vader/moeder te streng is voor zijn/haar kinderen. De kinderen zijn niet gek, als ze voelen dat dit een issue is, zullen ze daarmee aan de haal gaan: ze gebruiken jullie conflict om hun zin te krijgen. Geef ze eens ongelijk…

Als stiefouder ben je een outsider in je nieuwe gezin. Als de twee partners in een samengesteld gezin allebei kinderen hebben is dat “outsider-gevoel” misschien wat minder, omdat je dan vaak allebei soms je kinderen moet missen (als ze naar hun andere ouder gaan). Maar vaak is het zo dat de kinderen van de ene partner vaker in huis zijn dan de ander. De partner kan zich dan alleen voelen staan.

Maar het outsidergevoel is nog veel sterker als een van beiden géén kinderen heeft. De vader met kinderen die een nieuwe relatie heeft voelt zich vaak net zo sterk (of sterker) verbonden met zijn kinderen als met zijn nieuwe partner. En bij moeders met kinderen is dat ook zo. Hoe verliefd je ook bent op je nieuwe partner: je kinderen blijven je achilleshiel en gaan uiteindelijk voor alles.

 

Communicatie is telkens weer het sleutelwoord

In hoeverre mág de nieuwe partner zich mengen in de opvoeding van de kids? Tenslotte hebben zij twee ouders, en zitten ze niet op een derde ouder te wachten. Daarom is het zo belangrijk dat beide partners hier goed over praten. Communicatie is telkens weer het sleutelwoord.

Als de natuurlijke ouder dingen door de vingers ziet, die de nieuwe partner storen leidt dat tot conflicten. Ofschoon de natuurlijke ouder het laatste woord dient te hebben, moet ook de stiefouder inbreng hebben. Zeker wanneer de achtergronden van de partners erg verschillen komt hier vaak ruzie van. Afspraken worden telkens weer gemaakt, en telkens weer geschonden. En dat heeft vaak weer te maken met de manier waarop deze afspraken tot stand komen.

Toen zijn ouders scheidden vond Michel dat erg, maar wat daarna kwam nog veel erger: zijn moeder kreeg een andere vriend en zijn vader een vriendin. Michel zat altijd voor zijn gevoel met een vreemde aan tafel. Zeker bij zijn vader voelde Michel zich niet thuis. De vriendin van zijn vader was geen kinderen gewend en leek hem steeds met haar ogen te volgen of hij alles wel “goed” deed. Ook kookte ze vaak dingen die hij niet lustte en die hij bij zijn moeder nooit hoefde te eten.

 

 

Toen zijn ouders scheidden…

Michel had geprobeerd daar met zijn vader over te praten, maar hij merkte dat dit lastig was voor papa, dus dat deed hij maar niet meer… Als hij uit school kwam, en papa nog niet thuis was, treuzelde hij wel eens bij het naar binnen gaan. Marieke, de vriendin van papa keek soms heel boos, maar ze kon ook heel vriendelijk zijn. Hij wist nooit hoe het zat, of het misschien aan hem lag als ze boos keek.

De vriend van moeder was heel aardig, meestal, maar hij had kinderen (meisjes) die ouder waren dan hij. Gelukkig waren ze er niet zo vaak, maar als zij kwamen hielden zij ervan hem te bemoederen. Dat vond hij erg vervelend.

 

Nu zit hij zelf in een scheiding…

Michel is nu 37 jaar, heeft een zoontje van bijna 9 jaar en zit midden in een scheiding. Zijn vriendin heeft een ander, die zich met zijn kind begint te bemoeien. Dit roept oude herinneringen op. Als enig kind had hij geleden onder de beide stiefgezinsituaties.

Daarom had Michel met mij een gesprek over hoe hij kon voorkomen dat zijn zoon zich net zo eenzaam zou voelen als hij zich in zijn jeugd gevoeld had. Want nog steeds had hij af en toe last van zijn verleden.

De moeder van zijn kind stemde in om hier samen over te praten. Bij enkele lastiger kwesties hebben moeder en haar vriend ook contact met mij gezocht en hebben ze de problemen goed kunnen oplossen.

Stiefmoeders vertellen mij vaak dat de gescheiden vader zo “de lieve vader” blijft spelen t.o.v. hun eigen kinderen, terwijl de kinderen uit hun nieuwe relatie (of de kinderen van hun nieuwe partner) minder aandacht krijgen.

 

 

De lieve vader spelen

Vaders die gescheiden zijn, hebben over het algemeen minder contact met hun kinderen dan moeders die gescheiden zijn. Kinderen wonen meestal bij moeder, en vader krijgt vaak een omgangsregeling van 1x per 14 dagen een weekend, of zoiets.

Schuldgevoel, verdriet, het gemis, zijn allemaal gevoelens die hier een grote rol in spelen. Men heeft het gevoel ze al zoveel tekort te doen, dat ze méér van hun kinderen accepteren dan ze zouden doen als ze niet gescheiden waren.

 

De nieuwe partner

De nieuwe partner wordt al gauw beschuldigd van jaloezie, als zij kritische kanttekeningen maakt. Natuurlijk kán er sprake zijn van jaloezie, maar vaak ziet een buitenstaander de dingen veel scherper. De stiefmoeder ziet precies hoe dochter haar vader om haar vingertje windt.

En het is ook begrijpelijk dat je je kinderen graag wilt verwennen als je ze niet zo vaak ziet. Maar je rol is opvoeder, en die dien je te nemen. Een klein beetje verwennen mag wel, maar er móeten duidelijke grenzen zijn. Voor de nieuwe partner is die grens een stuk duidelijker als het om de kinderen van de partner gaat. Als het om haar eigen kinderen gaat heeft de stiefmoeder vaak ook veel minder neutraliteit.

Misschien kent u het van uzelf: hoe lichtgeraakt reageert u als men iets van uw kind zegt? Leerkrachten zullen bevestigen dat kritiek op hun kinderen ouders furieus maakt: “Zoiets doet onze dochter/zoon niet!”, zijn veelgehoorde uitspraken van ouders.

Daarom is stiefouderschap zo moeilijk, daarom zijn relaties tussen ouders en stiefouders zo vreselijk ingewikkeld. De kinderen accepteren het gezag van de stiefouder niet, maar de andere ouder kan het gezag niet uit handen geven! Het is geen wonder dat stiefgezinnen zo vaak uit elkaar vallen.