Het vergif van de rivaliteit, de boosheid overwonnen

Het vergif van de rivaliteit, de boosheid overwonnen

Rivaliteit is zo oud als de mensheid; dat erkende de schrijver van het bijbelverhaal over Kain en Abel al.

Natuurlijk is het een heel menselijk trekje: we willen allemaal geliefd zijn, belangrijk, bijzonder, iemands aandacht waard en nog liever: de beste, uniek, de overslaanbare nummer 1.

Als je er goed over aandenkt, moet het wel te maken hebben met de drang tot overleven en the survival of the fittest: jij of ik, erop of eronder, leven of dood.

Omdat het zo zit ingebakken in ons dna, is het niet goed uit te bannen. Maar wat kan het hinderlijk zijn. Kijk naar Trump, die geen gelegenheid laat liggen om zichzelf op te hemelen en zijn daden, opvattingen en vrienden (heeft hij die?) ’de beste’ te noemen ‘geweldig’, ‘strong’, ‘first’. En gek genoeg werkt het: door deze borstklopperij en door een winnaarsmentaliteit te tonen, lopen velen achter hem aan. Zoals ziekere, oudere en zwakkere dieren ook graag achter de sterkere, meer daadkrachtige dieren aanlopen. In een kudde. Soms worden woorden dus werkelijkheid, gewoon door erin te geloven en er anderen in te laten geloven.

Ook de vrees voor een al te grote toestroom van immigranten hangt deels samen met rivaliteit … De nieuwkomers zijn onze concurrenten omdat ze woningen, banen, uitkeringen en vrouwen inpikken, waar wij het alleenrecht op dachten te hebben.

Om allerlei zaken kun je jaloers zijn op een ander: bezit, schoonheid, macht, succes. En rivaliteit speelt overal: tussen buren, wijken, steden, regio’s, religies, tussen voetbalclubs, tussen én binnen bedrijven, tussen families en in het gezin.

Jaloezie tussen gezinsleden zou door de juiste opvoeding geminimaliseerd moeten worden, maar … soms trekt een ouder partij, omdat hij zich meer identificeert met het ene kind dan met het andere. Vervelend, maar waar.

Als tiener en jonge volwassene ondervond ik de jaloezie van een oudere zus: ik kreeg meer aandacht van jongens dan zij. Ik had waarschijnlijk net wat betere genen, onverdiend en zeker niet mijn verdienste, maar ja …. En toen er een prins op het witte paard op haar toneel verscheen, ging zij zich als een onredelijke malloot jegens mij gedragen. Ik kende die prins namelijk ook: hij zat in mijn vriendennetwerk. Sterker nog: zij kende hem via mij. En ...hij had ook aandacht voor mij. Tja, kan gebeuren. Ik moest van haar haar afgedankte schoenen overkopen, ook al was het niet mijn maat of smaak. Ik mocht mijn hond niet meenemen in mijn partners auto als wij haar een lift gaven en zij haar hond ook wilde meenemen. Die twee gromden namelijk tegen elkaar. Tja: ook twee vrouwtjes, inderdaad.

Om kort te gaan: toen ik genoeg kreeg van de idioterie en onderdrukking van zuslief, bedankte ik voor de eer haar dienstmaagd te zijn, haar onbetaalde hondenoppas, boodschappenmeid, invaller voor allerlei baantjes waar zij even geen tijd voor had. Ik keerde me van haar af. Toen was ze beledigd en wilde me niet meer groeten in de stad waar we twee straten van elkaar vandaan woonden. En om het nog complexer te maken: We hadden partners die broers waren. Ook dat nog! Ze kwam niet meer naar familiefeesten aan de schoonfamiliekant (want daar zou ik dan aanwezig kunnen zijn). Ook liet ze verstek gaan toen schoonmoeder nog maar een levensverwachting van 1 jaar had wegens leverkanker en ze toch in heel kleine kring haar 50e trouwdag wilde vieren. Zus kondigde aan dat ze niet kwam, ondanks bemiddelingspogingen van diverse familieleden, om deze laatste wens te respecteren van een stervende vrouw. Ze kwam niet en verbood het ook haar kinderen (allemaal onder de 10) . Oma was gebroken.

Wel ging ze nog naar haar eigen ouders, waarvan moeder haar kwaadsprekerij over mij geloofde en partij koos voor haar (immers veel overeenkomsten: allebei oudste in hun gezin, veel fysieke gelijkenissen. Mijn fysieke gelijkenissen had ik van vaderskant en die familieleden kon ze niet luchten of zien; die haat hevelde ze over op mij).

En zo werd ik behandeld als tweederangs familielid; had ik een afspraak bij mijn ouders, dan werd die soms 1 dag tevoren gecanceld, zonder reden. Ik heb zelf ontdekt dat het was omdat mijn zus dan wilde langskomen en die had voorrang. Natuurlijk. Toen ik 12 jaar was weggebleven bij mijn moeder – omdat ik de afwijzing en oneerlijkheid niet kon hanteren, vroeg mijn 9-jarige zoon of hij naar die oma mocht. Ik wilde dat faciliteren om hem niet te besmeuren met mijn eigen gevoelens van boosheid en teleurstelling. Echter: ook die afspraak werd gecanceld, met een briefkaartje met een zakelijke tekst ‘Door omstandigheden kan de afspraak niet doorgaan.’ Toen was ik wel echt boos. De reden bleek later: mijn zus had het verboden.

Toen mijn moeder jaren later oud en eenzaam was, belde ze me regelmatig, maar ik mocht dat niet tegen mijn zus zeggen, want …’ ik wist toch hoe ze was.’ …

Arme moeder. Ze zat onder de plak en heeft zich laten koeioneren door een dochter die haar de wet voorschreef en die haar jongere zus het licht in de ogen niet gunde. En arme ik… dat ik zulke familieleden heb. Ik heb me er jaren voor geschaamd en heb het aan vrijwel niemand verteld. Te genant.