Hoe is het met jullie vraag ik, als ze binnen komen. Goed, zegt zij. Ja, het gaat echt goed beaamd hij. En wat gaat er dan goed? Nou, er is iets veranderd. We zijn dichter bij elkaar. Misschien moet je even vertellen over het gesprek dat we hebben gehad, vult zij vragend aan. Dan vertellen ze hoe de afgelopen weken zijn geweest. Hoe ze via een confrontatie tot een open gesprek zijn gekomen. Een gesprek waarin ze elkaar ruimte gaven om naar elkaar te luisteren. Elkaars gevoelens te respecteren. Dat het voor hen een heel belangrijk gesprek was omdat dit gesprek voor hen heeft geleid tot meer begrip voor elkaar.

In de klank van hun verhaal hoor ik meer als begrip. Ik hoor genegenheid, liefde. Is er nog meer veranderd, vraag ik? Ja, zegt zij. Ik hou me meer iets terug en daardoor komt hij nu meer naar me toe. Voor een kus en zo. Dus er is een andere beweging tussen jullie ontstaan? Ja, dat klopt. Daar hebben we vorige keer aan gewerkt, herinner ik me. Ze knikt bevestigend. En hoe voelt dat? Ik vond het best spannend zegt ze maar het voelt heel goed. En voor jou, vraag ik aan hem. Ja, ook heel goed. Niet dat alles nu opgelost is maar het gaat echt heel goed nu. Ik kijk er iedere keer naar uit om haar te zien. Om samen te zijn. We hebben het gewoon goed samen. Het was voor mij wel een eye-opener.... wat je de vorige keer vertelde…..over waar je vandaan komt en hoe dat meespeelt in de relatie. Toen dacht ik, tja dat is natuurlijk zo…..

Nou, dat is een mooi moment om vandaag mee te beginnen, onderbreek ik hem. Kom maar eens staan. Dan gaan we gelijk een oefening doen.

Wat als je leven helemaal op zijn kop staat? Er zoveel verandert in je leven waardoor alles wat je dacht te hebben opgebouwd onzeker wordt? Ingrijpende gebeurtenissen zoals scheidingen, ziekte en verlies kondigen nieuwe fasen aan. Het leven vertelt je dat het tijd is om het oude los te laten en om plaats te maken voor het nieuwe. Je komt voor de taak te staan om het oude nog eenmaal helemaal vast te pakken, zodat je het daarna beter kan loslaten. Zulke grote ingrijpende gebeurtenissen gaan  samen met totale chaos. Rijden in het donker. Blind zoek je je weg.

Elke levensingrijpende verandering brengt ons in de put van de leerlijn. De val van de nacht. In de put kan het voelen of je er nooit meer aan uit komt. Totaal gedesoriënteerd tast je om je heen maar lijk je niets te vinden om je aan vast te klampen. Achter de put reikt het vruchtbare land. Het land van wijsheid, integratie en transformatie. Daarom is elke levensingrijpende verandering een kans tot persoonlijke ontwikkeling.

Een van de belangrijkste overtuigingen van Carl Gustav Jung was dat de mens van binnenuit een religieus wezen is. Door rituelen kunnen transformatieprocessen van een mens op een persoonlijk niveau ervaren worden. Rituelen geven ons de kans om een gebeurtenis een plaats te geven binnen het grote geheel.  Het stilstaan bij hoogte- en dieptepunten geeft kracht om door te gaan. Het geeft verbondenheid en harmonie. De betekenisgeving op een diepgaand niveau geeft ruimte om het nieuwe te verwelkomen.

Voel je behoefte om een diepere laag in jezelf op te zoeken? Geef daar dan ruimte aan en negeer het niet. De volgende oefening kan je helpen om deze diepere laag op te zoeken.

1. Kies een moment of creëer een moment voor jezelf waarin je
ongestoord tijd voor jezelf kunt nemen.
3. Zoek een rustige en prettige plek voor jezelf in huis.
4. Zoek één voorwerp dat symbool staat voor de gebeurtenis of fase in
jouw leven.
5. Maak een altaar met jouw symbool en één of meerdere kaarsen die je
aansteekt.
6. Ga zitten voor jouw altaar en voel de betekenis.
7. Laat de betekenis je verstillen.
8. Verdiep je verstilling door je aandacht te richten op de vlam van een
kaars.

Zoek je professionele begeleiding bij een levensingrijpende gebeurtenis? En een begeleider die je kan begeleiden in het niet weten? App, mail of bel me voor een gratis en vrijblijvend kennismakingsgesprek.

Dat doe ik voor jou;

Met alle liefde, plezier

en

tegenzin.

Ik hou van jou. Woorden met veel betekenis. Daarom mag er ook betekenis aan worden ontleend. Hoe is de balans tussen geven en nemen in jouw relatie? Wat breng jij? En wat brengt het jou?

De ontmoeting tussen mensen is zo complex omdat er zoveel in één moment samenkomt. In de ontmoeting nemen we alles van onszelf mee. Onze levensgeschiedenis in een enkel ogenblik samengevat. Het heeft me heel wat jaar gekost om alleen al te kunnen voelen, dat dit inderdaad zo is.

Als je in de dynamiek van overafhankelijkheid zit, is het makkelijker om te geven dan om aan te nemen. Liefde aannemen doet pijn. Het brengt je in contact met je kwetsbaarste gevoelens. Je angsten. Je pijn. Onbewust ga je dat uit de weg. Leef je je in, in de ander. Zorg je voor de ander en heb je zoveel als mogelijk je liefste, lief. Wat je hierin uit de weg gaat, is de ontmoeting met de diepte van het contact. Door je liefde en zorg te tonen en daarin jezelf weg te cijferen, verklein je gevoelsmatig de kans om afgewezen te worden. De hechtingspijn wordt zo zorgvuldig vermeden.

In de balans van geven en nemen wordt het dan lastig om de liefde te laten stromen. Onbewust wordt er steeds een blokkade opgeworpen. Omdat dit proces op een onbewust niveau plaats vindt, vertaald zich dit vaak in ongenoegen en klachten ten aanzien van de partner. Afhankelijk van de veiligheid van de relatie, zullen deze klachten geuit worden. Als de relatie niet veilig genoeg is en de veiligheid onvoldoende in het eigen lijf wordt ervaren, is er vruchtbare grond geboren voor een afhankelijkheidsrelatie.

Familieopstellingen, een heel verhelderende methodiek om snel inzicht te krijgen in lastige situaties.

Een voorbeeld:
Een moeder maakt zich zorgen over haar dochter. Ze vertelt over het gesprek dat ze met de school wil gaan voeren. "Ze presteert veel minder dan dat ik denk dat ze kan" , zegt moeder bezorgd. Er moet iets aan gebeuren, ze moeten daar op school eens goed naar kijken. Wat kan ik doen voor mijn dochter?

Moeder vertelt ook dat zij en haar ex-man niet goed met elkaar overweg kunnen. " Hij is zo enorm irritant dominant"' vertelt ze.

We besluiten samen om een opstelling te maken waarin zij zichzelf, haar dochter en haar man een plaats geeft in de ruimte. Al vrij snel ontstaat er onenigheid tussen vader en moeder, de dochter trekt zich terug aan de rand van de ruimte.

 

Als ik vraag hoe dochter zich voelt zegt zij: hier voel ik mij prettig, hier kan ik dromen en hoef ik niet te horen wat ze allemaal zeggen tegen elkaar. Ik kan er toch niks aan doen.

Het is een hele korte opstelling die onmiddellijk inzicht geeft over de situatie.
Moeder besluit om op een andere manier het gesprek op school aan te gaan. Ze is zich bewust geworden van de invloed die de onenigheid, tussen vader en haarzelf, heeft op hun dochter.

 

Ze voelt nu ruimte om over haar eigen bijdrage hieraan na te denken.

Over veel voorkomende relatieproblemen: Het lag niet alleen aan haar…

John en Elke hadden nauwelijks meer seks de laatste jaren. Elke had geen zin. John kon dat moeilijk verkroppen. Hij wilde haar echt niet dwingen. De lol was er vanaf. Elke voelde zich schuldig, alsof ze haar beloftes niet nakwam. Tenslotte was het ook een hele periode heel góed gegaan. Ze had er wel plezier aan beleefd.

Maar sinds de kinderen er waren was het steeds minder geworden. John liet haar meestal met rust, maar af en toe kon hij zich moeilijk bedwingen. Hij had al zo vaak gevraagd wat er toch aan de hand was. En….ze wist het niet.

Dit probleem komt heel vaak voor bij stellen, waarbij men dan zegt “het gevoel is weg en ik weet niet of dat nog terugkomt”. Bij hevige verliefdheid is dat gevoel er wel! En verliefdheid gaat over. Gaat dan ook de behoefte in seks over? Bij vrouwen heel vaak wel, bij mannen meestal niet.

Mannen denken vaak dat het gevoel vanzelf wel komt als hij haar maar aanraakt. En vaak hebben vrouwen ook daar geen behoefte aan. Ze voelen vaak een soort druk: o jee, hij wil wat! Aan de andere kant moet je ook niet te lang wachten (use it or loose it).

Vaak merk ik direct wat er loos is in de relatie. En vaak ook (niet altijd) blijkt dat deze vrouwen dingen gepikt hebben van hun man, die eigenlijk nog steeds dwars zitten. Soms zijn dat scheldpartijen, maar het kan ook gaan om een onschuldig lijkende opmerking over haar uiterlijk, of een nare opmerking net na een bevalling.

Soms zijn het echt “oude koeien” die je eigenlijk zo snel mogelijk wil vergeten….maar dat lukt niet.

In het geval van John en Elke had het nog niet zo lang geduurd en konden we snel tot de kern komen. Elke voelde zich met de dag beter en John had minder behoefte om haar te beschuldigen. De laatste keer zei John: “Ik heb mezelf en haar beter leren begrijpen. Het lag allemaal echt niet alleen aan haar!!”

Relatietherapie helpt!

Heel vaak krijg ik stellen in mijn praktijk die vastlopen in hun relatie. Soms is het gevoel weg doordat de dagelijkse beslommeringen of werkstress alle aandacht heeft gevraagd.

 

Dan zijn de partners elkaar kwijt geraakt en leven ieder in de eigen hectiek en is er nog weinig gemeenschappelijk tijd en aandacht voor elkaar.

 

Soms zijn ze teleurgesteld in elkaar of hadden ze verwachtingen die niet worden waargemaakt. Heel vaak is er sprake van communicatie problemen. Ze praten niet meer met elkaar of ze praten nog wel maar 'verstaan' elkaar niet meer zo goed.

 

Ze praten meer tegen elkaar dan met elkaar of er ontstaat al snel ruzie. Ze gaan met elkaar verbaal het gevecht aan (soms ook letterlijk) of er is sprake van vlucht of vermijdingsgedrag. Het conflict is er wel maar het wordt niet meer uitgesproken uit angst voor ruzie of verlating.

Al deze bovengenoemde relatieproblemen zijn oplosbaar. Het is echter wel belangrijk om er wat aan te gaan doen. Als het maar lang genoeg duurt dan breekt het de relatie namelijk steeds verder op en dat is zonde.

 

Vaak wachten stellen erg lang voordat ze hulp inroepen. Dat is jammer want dan is de weg terug naar verbinding en een goede communicatie ook langer. Ook hier geldt, hoe eerder je erbij bent, hoe makkelijker het is om problemen op te lossen en communicatie effectief te laten verlopen.

Wacht niet te lang en vraag hulp als het niet lukt samen. Scheiden kan altijd nog. Het is zonde als je er niets mee doet en later spijt hebt dat het zo gelopen is.

Samenwonen,
in het huis waar hij lief en leed heeft gedeeld met een vorige partner. In de laatste fase van deze relatie vooral veel leed. Dat leed is veilig opgeborgen.

Nu de gesprekken plaatsvinden over bij elkaar intrekken wordt de oude angst de bepalende klank van de taal die gesproken wordt. Ruzie over hoe de nieuwe aanbouw in te richten. Wantrouwen over de kosten.

TIjdens een gesprek ga ik op zoek naar de onderliggende emoties die een rol spelen. En als we langzaam samen de diepte ingaan ontdekken we dat daar nog iets onder ligt. Iets dat nog langer ligt opgeborgen. De tijd waarin beide partners kind waren en waar ervaringen bepalend zijn geweest voor de huidige taal van de angst.

Door hiervan bewust te worden, kan er meer begrip ontstaan voor elkaar. Er kan ineens gelachen worden over de manier waarop ze beide in de verdediging schieten. Er wordt rust ervaren en meer evenwicht.

Het is niet alleen de innige wens om te willen samenwonen die hen verbindt, maar ook de angst die dit met zich meebrengt. Nu ze dit beide herkennen en erkennen, kan er ook weer ruimte komen om harde standpunten te kunnen verlaten.

Ze kunnen samen naar een oplossing te zoeken op een evenwichtiger manier.

Waarom zijn relaties vandaag de dag zo moeilijk? Waarom lijkt het zo vaak mis te gaan, terwijl we zo ons best doen? En waarom zijn we ineens zo onhandig in het behouden van relaties? Zijn we vergeten hoe lief te hebben? Of erger, vergeten wat liefde is?

Na het behalen van drie studies, het lezen van 10 tallen boeken en het jarenlange observeren van mensen, zal ik in dit artikel een stukje schrijven over het digitale tijdperk.

NOTHING KILLS ROMANCE FASTER THAN PULLING OUT A SMARTPHONE, AND NOW, RESEARCH CONFIRMS IT.

In relatietherapie komt het onderwerp ‘smartphone verslaafd’ veel aan bod.
Mensen kunnen letterlijk jaloers worden op de telefoon van hun partner.

Technologie heeft ons dichterbij elkaar gebracht, zo dichtbij dat het onmogelijk is om te ademen. Onze fysieke aanwezigheid is vervangen door teksten, spraakberichten en snapchats. Zo voelen we steeds minder de behoefte om samen tijd door te brengen. We weten alles al van elkaar en er is minder om over te praten wanneer we elkaar ontmoeten.

We raken onherroepelijk ondergedompeld in ons digitale leven. Is het echt zo belangrijk om ons diner te delen op Instagram? Om onze mail te checken tijdens het eten? Om die Facebook notification meteen te bekijken?

Telefoons werken afleidend en zorgen ervoor dat het onmogelijk wordt om in het huidige moment te zijn, te genieten. Als gevolg daarvan verliezen we vele momenten van verwondering die uniek zijn, en die we nooit meer opnieuw zullen beleven.

Intimiteit is moeilijk te bereiken of te behouden wanneer de telefoon constant geluid maakt of in het zicht ligt. De constante meedogenloze afleiding zorgt ervoor dat we onze lange gesprekken en diepere conversaties minder serieus nemen. We kunnen op dat moment simpelweg minder goed naar elkaar luisteren en missen daardoor veel belangrijke informatie.

Een relatie bestaat onder andere uit geven en nemen. Daar waar we denken aan de ander, net zoveel als aan onszelf. Smartphones verstoren dit evenwicht.

Zij kunnen ons veranderen in egoïstische, niet empathische mensen die zich alleen maar zorgen maken over hoeveel likes hun Instagram foto ontvangt of hoeveel keer ons berichten worden gedeeld. We leggen teveel nadruk op ons digitale leven en verliezen het zicht op de urgentie en de schoonheid van het alledaagse leven.

We zouden ons niet gestrest moeten voelen als we de telefoon weg leggen. We zouden opgelucht moeten zijn. Opgelucht omdat we de speciale momenten van het samenzijn nu kunnen koesteren.

 

Opgelucht, omdat we tijd kunnen maken voor degene die we wél echt liefhebben. En zeg eens eerlijk.. is het hebben van een goede relatie niet wat ons écht gelukkig maakt?

Marloes vertelde zij dat ze haar jeugdliefde weer had gevonden via social media. 30 jaar na een vlammende liefdesrelatie, zocht hij haar op via social media. Ze spraken snel af, er viel heel wat bij te praten.

Hij was inmiddels weduwnaar en zij zat midden in een scheiding. De situatie leek ideaal om samen verder te gaan. Niets bleek minder waar.

Na twee maanden gingen zij al samenwonen. Hij wilde niet langer meer alleen zijn(zijn vrouw was 1,5 jaar geleden overleden) Marloes zag een leven als single niet echt zitten, ze wilde graag weer een nieuwe partner. Hoe mooi was het dat ze haar jeugdliefde weer terug had gevonden.

Al snel bleek dat Marloes nog last had van "oud zeer" een emotionele erfenis. Haar grote liefde bleek nog lang niet over het verlies van zijn vrouw heen te zijn. Marloes, kende zijn vrouw uit het verleden. In de tijd dat zij een relatie had met de man, was hij getrouwd!

Alle gevoelens van toen "tweede keus zijn" kwamen weer naar boven. Ze kon het niet aanhoren wanneer hij over zijn overleden vrouw sprak. Ze wist dat dit niet ok was maar kon het niet helpen dat ze zich na al die jaren opnieuw zo beroerd voelde. Het leek wel of de hele film opnieuw aan het draaien was.

Haar eenzaamheid zorgde ervoor dat ze 5 jaar in de moeizame relatie is gebleven. Uiteindelijk heeft de psycholoog haar doen inzien dat ze verliefd was op het beeld wat zij van hem had uit het verleden.

Toen zij de vraag kreeg: Wat is er nu zo leuk aan deze man, kon Marloes helemaal niets noemen. Dat was de ommekeer. Marloes is nu een gelukkige single die weer volop in het leven staat!

Soms kom je er met zijn tweeën gewoon niet uit. Misschien denk je dat de problemen tussen jullie niet zo ingewikkeld zijn. En toch leidt bijna elk gesprek over die problemen tot meer onbegrip of zelfs ruzie. Misschien heb je ook wel het gevoel: als ik zeg wat me echt dwarszit, dan barst de bom en wil de ander me niet meer. Misschien ben je er eigenlijk al van overtuigd: het wordt nooit meer echt goed tussen ons.

Dan kan het helpen er nog een derde bij te halen. Ik bedoel niet dat je moet proberen een kind te krijgen om je relatie te redden. Of dat een derde partner je relatie weer spannend moet maken. Dat zijn wel oplossingen die stellen soms proberen, maar meestal helpen ze niets of alleen voor een korte tijd.

Jullie relatie kan beter worden door een derde persoon die jullie helpt om echt (weer) naar elkaar luisteren en je te helpen eerlijk te zeggen wat je dwarszit.

Misschien denk: luisteren en praten, dat kunnen we zelf ook wel. Of juist: eerlijk zeggen wat me dwarszit maakt het alleen maar erger. Ik snap dat je dat denkt. Maar mijn ervaring als therapeut en vanuit mijn eigen relatie is anders.

Mijn man en ik hebben allebei een beroep waarvoor we goed moeten kunnen luisteren. Maar naar elkaar luisteren vinden we lastig. Dat komt vooral omdat wat de ander in een relatie tegen je zegt direct met jezelf heeft te maken.

Als mijn man zegt dat hij zich rot voelt, kan ik me daar bijvoorbeeld schuldig over voelen: zou ik niet beter voor hem moeten zorgen? Of ik denk: dat kan ik er niet bij hebben, dat jij depressief wordt.

Dat soort gedachten zorgen ervoor dat ik niet goed meer luister en intussen al oplossingen ga zitten bedenken of me begin af te vragen of hij zich wel echt rot voelt. In plaats van echt te luisteren geef ik als ik niet oplet adviezen of begin ik zomaar over iets anders. En dat leidt dan zomaar tot ruzie en verwijdering tussen ons.

Iemand van buiten jullie relatie heeft daar geen last van. Die kan gewoon luisteren en kan jullie ook weer helpen naar elkaar te luisteren, zonder er gelijk conclusies voor jezelf aan te verbinden. Dat helpt vaak echt om de ander beter te begrijpen en weer even los te zien van je eigen verwachtingen, frustraties, schuldgevoelens, of wat dan ook.

Door therapie kun je elkaar opnieuw leren kennen. Het blijkt dan ook nogal eens dat wat de een heel erg dwarszat, maar niet durfde zeggen, door de ander met opluchting wordt aangehoord. ‘O, dat is er aan de hand.’

Als derde persoon kan ik ervoor zorgen dat er een veilige sfeer is waar je de dingen uit jullie relatie met elkaar kunt bespreken. Ik help stellen ook te ontdekken hoe ze weer echt naar elkaar kunnen luisteren en hoe ze dingen kunnen uitpraten.

Dat dat nu vaak niet lukt, heeft meestal ook te maken met patronen die in de loop van de tijd zijn ontstaan. Die zorgen ervoor dat jullie ‘zomaar’ weer ruzie of verwijdering. Ik help je die patronen te herkennen en nieuwe patronen te vinden. Dan kan het na een tijdje zo zijn dat jullie bij ruzie of stilte tegen elkaar zeggen ‘hé we doen het weer’ en dat jullie vervolgens op een andere manier het gesprek beginnen.

Wat je in een relatie samen hebt meegemaakt, gekregen (misschien kinderen) is veel te bijzonder om zomaar op te geven. Voordat je besluit er een punt achter te zetten echt de moeite waard om goed met elkaar in gesprek te gaan. Misschien ontdek je elkaar opnieuw. Misschien kom je erachter, dat het echt niet gaat. Maar dan heb je het in elk geval geprobeerd.

In deze blog wil ik je meenemen in een reflectie over de functie van aandacht en de invloed ervan op de kwaliteit van onze partnerrelaties. Het is een wat langere blog geworden, maar zeker de moeite waard als het onderwerp je interesse heeft! Je zult als je leest zien dat de theorie en praktijk van toepassing is op al onze relaties, sociaal en werk, maar in het bijzonder op onze intieme relaties. Een tijd geleden schreef ik:

“het basisingrediënt van iedere effectieve therapie, coaching en spirituele beoefening is Aandacht. Zonder Aandacht kunnen we ons niet losmaken van de beknellende identificatie met onze ervaringen, gedachten en gevoelens. Zonder Aandacht ontberen we letterlijk overzicht en inzicht.”

Zeker in onze relaties speelt aandacht, en het tekort eraan, een essentiële rol in de houdbaarheid en kwaliteit ervan. Laten we ons onderzoek waarom dat zo is beginnen bij iets wat we altijd doen en relatief eenvoudig te observeren is: ons gedrag.


Aandacht voor gedrag
Ieder moment van de dag gedragen we ons, het is onvermijdelijk. Gedrag is hier alles wat we zintuiglijk kunnen waarnemen van onszelf: gedachten, beelden, gevoelens, emoties, en handelingen zoals bewegen, spreken, intonatie, woordkeus et cetera. Ook de ander kan in meer of mindere mate ons gedrag waarnemen, afhankelijk van hoe goed hun aandacht getraind is. De essentie van aandacht voor gedrag zit in deze slogan:

“Alle gedrag is functioneel, en veel gedrag is contraproductief geworden.”

Het eerste deel betekent dat we in het verleden gedrag ontwikkelden om onze behoeften te bevredigen in een specifieke wisselwerking tussen onszelf en onze omgeving. We ontwikkelden het fundament van ons gedrag als kind in een uitzonderlijke afhankelijkheidsrelatie met onze omgeving. Als we bijvoorbeeld het ontvangen van waardering en erkenning als doel nemen, dan is dat een functioneel doel. Immers, we trachten iets te krijgen waar we daadwerkelijk behoefte aan hebben. Dit is ook het uitgangspunt voor ons gedrag als volwassene: het is functioneel in de zin dat het dient om een doel te verwezenlijken.

We zien bij aandachtige observatie van ons zelf echter dat ons gedrag niet eenduidig voorkomt uit het verlangen onze behoeften te bevredigen. We ontwikkelden in die oude afhankelijkheid ook in meer of minder mate angst dat die bevrediging niet zou komen – wat natuurlijk ook regelmatig voorkwam! Vanuit die ervaringen in ons verleden wordt de reflex om de tegenpool kritiek en miskenning te willen voorkomen makkelijk geactiveerd. Ons gedrag is dan een mengeling van behoeftebevrediging en angst. Terwijl gedrag voor de bevrediging van onze authentieke behoefte productief is, is de reflex om de tegenpool te willen vermijden (angst) contraproductief.


Reactiviteit
Het willen voorkomen van de genoemde kritiek en miskenning komt voort uit het in het verleden ontstane negatieve zelfbeeld. We namen de niet-bevrediging van onze behoeften in het verleden persoonlijk en zijn onszelf gaan zien als de oorzaak ervan. In een eerdere blog schreef ik bij een experiment met reactiviteit:

“reactief gedag ontstaat onmiddellijk als een oude en diepe gevoeligheid in ons geraakt wordt. Je kunt het herkennen door de emotionaliteit ervan, en omdat je reactie in meer of mindere mate buiten proportie is met de directe aanleiding.”

Zeker in intieme relaties, waar onze afhankelijkheid een essentiële rol speelt, komt reactiviteit vaak voor. Dit komt omdat de ander daar een heel belangrijke ander is, iemand die onze diepste behoeften aan liefde, veiligheid en geborgenheid 'dient' te bevredigen. Een belangrijke ander kan natuurlijk ook vorm krijgen in een hiërarchische relatie waarin we voor onze behoeften formeel afhankelijk zijn van het oordeel en handelen van die ander. Reactiviteit kent altijd een aanleiding, en de aanleiding in woord en gedrag van onze belangrijke ander (die dus niet de oorzaak is!) heeft veel meer impact dan die van minder belangrijke anderen.


Kwetsuren
Een praktische hulp is: hoe groter onze (ervaren) afhankelijkheid, hoe groter de kans op reactiviteit. Ik schrijf 'ervaren' omdat wat wij ervaren vaak niet de intentie is van de ander, maar wel van waaruit wij reageren op die ander. De ontkenning van die vermeende intentie door de ander versterkt doorgaans alleen maar onze reactie (zie de 'relationele vicieuze cirkel').

De inhoud van onze reactiviteit wordt bepaald door waar onze oude kwetsuren liggen. Als mijn negatieve zelfbeeld is dat ‘ik niet goed genoeg ben’ dan zal iedere ervaren bevestiging een aanleiding zijn voor mijn emotioneel gestuurde reactie. In dit geval gedrag waarmee ik tracht die ongewenste bevestiging te voorkomen of in ieder geval te vermijden.

Zo komen we bij het tweede deel van de slogan: ‘en veel gedrag is contraproductief geworden.’ Reactief gedrag is altijd in meer of mindere mate contraproductief. Anders gezegd, het levert precies datgene op wat ik tracht te voorkomen: de ervaren bevestiging dat 'ik niet goed genoeg' zou zijn.

Reactiviteit is contraproductief omdat reactief gedrag:
1. min of meer buiten proportie is in de actuele situatie
2. emotioneel gemotiveerd is vanuit het verleden
3. een sterke narcistische lading heeft (sorry, ook bij niet-narcisten)
4. ons negatieve geloof over onszelf bevestigt
5. in de interactie met anderen precies dat oplevert wat we trachten te voorkomen (!)
6. reactief gedrag bij de ander(en) oproept (niets is zo besmettelijk als emoties)
7. de individuele vicieuze cirkel tot een relationele maakt.


Kwaliteit van Intieme Relaties
De belangrijkste vaardigheid die we hebben om deze herhaling van stappen of vicieuze cirkel te doorbreken is Aandacht. Door getrainde Aandacht kunnen we onze reactiviteit opmerken, waarna we ons gedrag van contra- weer productief kunnen maken. Een belangrijke functie van Aandacht in Intieme relaties is het voorkomen en overstijgen van contraproductief gedrag. De vermindering van contraproductief gedrag verhoogt evenredig de kwaliteit van de relatie. De neiging om de ander als oorzaak van je eigen ervaring en gedrag te willen veranderen dooft langzaam uit. Wat overigens niet wil zeggen dat die relatie blijvend is wat je nodig hebt in je leven en ontwikkeling.

Je kunt dat nog beter zien als je je realiseert - en je waarschijnlijk uit eigen ervaring weet - dat reactiviteit van de een de aanleiding is voor reactiviteit van de ander (punt 6). Dus de individuele vicieuze cirkel wordt vrij makkelijk een relationele vicieuze cirkel (punt 7). Aangezien die de interactie van minimaal twee individuele cirkels omvat is zij per definitie vrij taai en complex. Veel relaties sneuvelen mijn inziens omdat beiden niet bereid of in staat zijn om het nodige werk zelf te doen. Als een van beiden het wel kan en doet zal de kwaliteit zeker wel verbeteren, maar de vraag is of dat voldoende is om de dan ontstane asymmetrie te dragen.

Nodig om deze relationele vicieuze cirkel te doorbreken zijn zeker de volgende twee ingrediënten:
1. Ieder dient verantwoordelijkheid nemen voor de eigen reactiviteit, en de ander wel te zien als de aanleiding, maar niet als oorzaak (de schuldige) van de eigen pijn en reactie.
2. Je oude kwetsuren, je negatieve zelfbeeld en de daaruit voortkomende reactiviteit moet je zelf opmerken, confronteren, helen en oplossen. Verwacht niet dat de relatie c.q de ander dat voor je gaat doen (kan hij of zij niet), noch dat de relatie daar de juiste plek voor is (dat is ze niet).


Tonglen
Een oefening in geven en nemen, en het ontwikkelen van liefdevolle Aandacht in Intieme Relaties. Het Tibetaans-Boeddhisme kent een krachtige zelfwerkzame compassietechniek, genaamd Tonglen. Ze helpt bij uitstek in het overstijgen van onze narcistische neiging het lijden van de ander niet te zien, maar ze wel te zien als oorzaak van ons eigen lijden.

Als je je bij bepaalde verwoordingen of zinsneden in onderstaande visualisatie niet comfortabel voelt, voel je dan vrij ze aan te passen, zolang de geest van de oefening maar bewaard blijft. Je kunt deze beoefening ook aanpassen om te gebruiken voor jezelf (visualiseer een A en B zelf) en voor bepaalde groepen of alle wereldbewoners!

Laat je geest tot rust komen —
Word zo ruim en open als de hemel —
Visualiseer nu je intieme partner, van wie je weet dat hij of zij op een bepaalde manier lijden ervaart, en van wie je natuurlijk wenst dat hij of zij niet lijdt —

Stel je het lijden zo volledig mogelijk voor —
Met elke keer dat je inademt, visualiseer je dat je het lijden van die persoon binnenkrijgt in de vorm van zwarte rook —

Stel je voor dat je eigen gekwetste ego, je zelf koesterende, zelf grijpende zelf, als een zwarte bal bij je hart zit —
Wanneer je het lijden van degene die je na staat in de vorm van hete zwarte rook inademt, raakt de rook de harde bal van ego bij je hart.

Wanneer de rook de bal raakt, explodeert de bal in een zee van licht, waarbij je zelf koesterende ego vernietigd wordt en je hart onthuld wordt als een oogverblindend, wensvervullend juweel. Je ware natuur wordt zichtbaar.

Vanuit je hart adem je liefde, vreugde, rust en geluk uit, die voortkomen uit je ware natuur. Dit straal je uit naar de andere persoon in de vorm van koel wit licht, waarbij zijn of haar lijden vervangen wordt door liefde, vreugde en geluk —

Met mededogen neem je al het mentale en fysieke lijden van die persoon op je —
Met liefde geef je al je geluk en welzijn, alles wat hij of zij zou kunnen wensen of nodig hebben —

Je ademt zijn of haar lijden in en schenkt daar liefde voor terug —
Terwijl je dit doet, wordt je ware natuur aan jou onthuld —

Stel je al het lijden van je dierbare voor en zeg of bid:
“Moge ik al zijn of haar lijden ontvangen, moge ik al mijn geluk aan hem of haar geven.” —

Met hartelijke groet,

Een echtpaar dat bij mij in behandeling kwam, had als probleem een steeds verslechterende relatie met steeds mindere communicatie.

De vrouw werd snel of verdrietig of boos met als klacht dat de man niet luisterde of haar snel af kapte als ze over dingen begin die haar dwars zaten.

Qua werk was hij een IT man, gewend om problemen op te lossen, zij werkte als klanten contactpersoon bij een groot bedrijf. Ogenschijnlijk was lag het communicatie probleem in dat hij rationeel ingesteld was en zij emotioneel, waardoor zij zich niet gehoord en begrepen voelde en hij ondanks goede wil niet gewaardeerd voelde.

Wanneer zij met een probleem zat en daarover vertelde, dan schoot de man meteen in de ‘ oplossen ‘ modus en probeerde iets te bedenken en zeggen om het probleem op te lossen of ongedaan te maken.

Zij voelde zich echter niet gehoord en begrepen daardoor en raakte geïrriteerd en boos.

Hij voelde zich onheus behandeld omdat ie toch zijn best deed om het probleem op te lossen en zij deelde haar de dingen die haar bezighielden steeds minder omdat ze zich en niet begrepen voelde en het kortaf zijn van haar man, dat het gevolg was van dat zij zijn oplossing niet begreep of wilde aannemen, wilde vermijden.

Het ‘ probleem’ van de man was dat ie rationeel ingesteld was en nooit geleerd had over gevoelens te praten en vooral goed was in rationeel denken en problemen oplossen, maar dat zijn ‘ oplossing’ door haar niet gewaardeerd werden..

Haar probleem was dat ze met een geschiedenis zat van niet gezien zijn en afgesnauwd zijn door een vader en dus daar ook geleerd had niet over haar gevoelens te praten.
Dit neem je mee als persoon in je leven, en dus komt het in een relatie in dit geval met een man die even als de vader niet geleerd heeft over gevoelens te praten, weer naar boven.

Het is dan een combinatie van onvermogen om over gevoelens te praten samen met angst voor het gevoel van afwijzing dat ontstaat wanneer de ander je niet begrijpt of je af kapt of zelfs boos wordt wanneer je over problemen praat, en daarbij ook de frustratie en boosheid hierover.

Al deze nare gevoelens wil je bewust en onbewust vermijden maar zorgen voor een steeds grotere druk en spanning die je of uitleeft of je partner of gemakkelijk gaat van een gevoel dat alles teveel is tot een burnout.

Door deze combinatie van een onvermogen goed uit te drukken wat je dwars zit en wederzijds elkaar niet begrijpen werd de communicatie van het echtpaar steeds minder en verkilde de relatie, en dat terwijl ze allebei toch ook wel verder wilden met elkaar.

Het lastige is natuurlijk dat weinig mensen geleerd hebben hoe ze met problemen van zichzelf en anderen kunnen omgaan. De opvatting is eigenlijk dat je dat vanzelf wel leert in het leven en dat gewoon maar kunt.

Het wordt pas een probleem als er conflicten ontstaan of je door het niet kunnen uiten van gevoelens alcohol of drugs gaat gebruiken of dat de spanning zich in het lichaam gaat manifesteren en er lichamelijke problemen ontstaan, dit kan van alles zijn , slaapproblemen tot, burn out, tot hartklachten of rug, nek of schouderklachten.

 

 

Het probleem benoemen

Wat ik heb gedaan is, het probleem benoemen, laten zien hoe het onvermogen van beide, ieder op z’n eigen manier, te kunnen communiceren over gevoelens en tegelijk niet weten hoe te reageren wanneer de ander met een probleem komt, het patroon creëerde waar ze in zaten.

De man heeft geleerd om niet met een oplossing te komen maar te luisteren en te beseffen dat dat er geen oplossing van hem verwacht wordt.

Haar spanning verminderde doordat vaker over kon delen wat haar dwars zat. En ze kon langzaam aan zien dat haar angst niet begrepen en afgewezen uit haar eigen verleden kwam en leerde stap voor stap daarover te praten en te vragen om aandacht wanneer ze die nodig had, dit de communicatie verbeterde maar ook de verbinding tussen hen verdiepte.

Beide hebben inzicht gekregen in hun vermijdingsgedrag, hij doordat hij het idee kon loslaten het probleem van de ander op te moeten lossen, maar steeds beter kon luisteren wanneer de ander met een probleem kwam.

Zij leerde over haar angst voor afwijzing en niet begrepen worden te overwinnen.. Beide hebben geleerd om meer naar zichzelf te ‘ luisteren’ bijvoorbeeld door in een dagboekvorm hun eigen gevoelens te leren herkennen en benoemen en ze hebben geleerd meer naar elkaar te luisteren en, door eenvoudig dagelijks tijd te maken om uit te wisselen hoe de dag verlopen was en hoe ze zich voelden.

Het leren delen van wat er in hen omging en bespreken ervan alsmede het inzicht waar het vandaan kwam verbeterde hun zelfgevoel en de relatie.

Eenvoudige veranderingen met de intentie werkelijk iets te willen veranderen en te leren meer naar binnen te kijken en meer bewust te worden van eigen gedachten en gevoelens is de manier om een relatie te verdiepen en verbeteren.

Wanneer je de problemen in een relatie vroegtijdig serieus neemt en hulp vraagt wanneer je er samen niet uitkomt, zijn dat bij uitstek de momenten waarop de relatie zich kan verbeteren en verdiepen.

Een relatie is de unieke mogelijkheid om meer over jezelf te leren, door meer inzicht, begrip en empathie te ontwikkelen voor de ander en jezelf, en je zo samen met de ander tot een meer evenwichtig (gelukkig)persoon te ontwikkelen.

Op dagelijkse basis ontvangen we niet wat we nodig hebben. Meestal zijn we in staat met deze kleine tegenvallers goed om te gaan. We zetten ons over ons gevoel en onze gedachten heen, en gaan verder.

Maar zo nu en dan is de geest uit de fles en krijgen we een afwijzing maar niet uit ons systeem! Over sommige afwijzingen worden mensen bozer dan logisch gezien passend is bij de situatie. Of verdrietiger dan nodig lijkt voor buitenstaanders.

Analyseer je de afwijzingen die je maar niet loslaten, dan ontdek je hier wellicht een bepaald thema in. Alsof je voor bepaalde thema’s gevoeliger bent dan voor andere. Wellicht als je nog verder analyseert en je bevindingen bespreekt met je ouders, dat je opvalt dat (groot)ouders ook moeite hebben met deze thema’s.

Ik spreek uit eigen ervaring als medemens. En ik spreek uit ervaring als professional die in mijn praktijkruimte getuige is van vervelende gedachten en gevoelens die mensen ervaren als ze een afwijzing voelen. Ik kijk hiernaar met mildheid en met vertrouwen dat deze afwijzingen door een ieder te dragen en op te lossen zijn. Dit artikel is een stapje dichterbij naar draagkracht en oplossingsgerichtheid.

 

Serieuze signalen
Wanneer je interne criticus oordeelt over je reactie op deze afwijzingen, bestempelt dat deel van jezelf het voorval wellicht als infantiel, onbelangrijk…klein. En toch kan een afwezigheid van wat je op dat moment zo hard nodig hebt, onder je huid kruipen. Een steek in je hart geven. Of je buikpijn geven. Terwijl je nog zoveel moeite doet dit niet aan te trekken.

Het deel van jezelf dat met mildheid naar dit soort pijn kijkt, zal kunnen oordelen dat de afwijzing pijnlijk is. Er wordt iets geraakt uit het verleden dat je kwetst. Hierop reageer je met gevoelens en gedrag die bij jouw verleden horen. Daardoor zijn deze sterker dan in deze situatie nodig is. Die gevoelens en het bijbehorende gedrag zijn ook nog eens uitvergroot doordat je oerinstinct je pijn opmerkt en met oerkracht hierop reageert. De intensiteit vergroot zich dus. In je paniek kun je allerlei kwetsende gedachten krijgen.

Neem je eigen gevoelens en automatische gedachten zeer serieus als signaal dat er iets te onderzoeken is. Geef je niet zonder meer over aan je gevoelens en gedachten zodat ze je overspoelen. Je hebt gevoelens en gedachten, en je kunt ze onderzoeken en veranderen. Bijvoorbeeld door je gedachten uit te dagen.

Bedenk je op het moment dat je jezelf gekwetst voelt iets zoals dit: Dit vind ik al lang lastig. En daarom voelt het zo intens. Niets menselijks is mij vreemd. Ik kijk hier mild naar. Ik ga het nu anders aanpakken dan vroeger. Ik ga hierover kalm en puur spreken. En ik zal ook mild luisteren naar de ander hierover. Ik kan dat als volwassen mens gewoon uitproberen. En ik ben nieuwsgierig naar het resultaat.

 

Je zit in een patroon met de ander
Zo moeilijk als het voor jou is, zo moeilijk is het voor de ander waarschijnlijk ook. Temeer nog omdat mensen die dicht bij elkaar staan vaak automatisch op elkaar reageren. Die eerste, automatische reactie kun je via bewustwording, reflectie en gesprek leren omzetten in een beter passende reactie.

Als eerste helpt het om de afwijzing of afwezigheid niet te labelen als zodanig, maar als een verschil in de behoeften van begrenzing. Jij hebt grote behoeften aan iets, precies op het moment dat de ander een grote behoeften heeft om zichzelf en dat iets te begrenzen.

En dan wordt het pas echt interessant! Jij kunt je eigen gekwetstheid zelf dragen. En je kan ook jezelf troosten. Je kunt op je eigen benen staan. Terwijl je op eigen benen staat, is het goed voor je relatie om jezelf te tonen aan de ander door deze ervaring te delen en te vertellen wat er door je heen gaat. Je deelt dus mee aan je partner: Nu jij dit doet, merk ik dat ik dit voel. Ik ben benieuwd hoe jij dit ervaart. Wat is voor jou een goed moment om hierover te spreken?

 

 

Oefening baart kunst

Dit is lastige materie hoor! Vooral omdat de pijn die wij het meest intens voelen vaak oude pijn is - soms zelfs ouder dan wijzelf. Thema’s waar onze (groot)ouders mee worstelden zijn vaak thema’s waar wijzelf en onze (klein)kinderen mee worstelen. Een contextueel therapeut is opgeleid samen met jullie te exploreren over jullie patronen. Om zo bewust te worden van het onuitgesprokene en andere keuzes te maken voor de toekomst. Verandering lukt door vaak te oefenen, juiste inzichten en een mild medemens.

Iedere familie zijn eigen kerstverhaal

 

Kerst toen ik jong was
Opa en oma van moeders kant kwamen bij ons thuis op kerstavond. Op eerste kerstdag gingen zij naar mijn ene tante (en waren wij alleen met ons gezinnetje) en tweede kerstdag zaten zij bij mijn andere tante (en waren wij alweer kerst af). Op kerstavond gingen we eerst naar de kindermis. Omdat wij kinderen de liedjes dan mee konden zingen en het kerstverhaal werd uitgebeeld.

 

Opa en oma kwamen ook naar de kindermis en na de mis liepen we naar ons huis. We kuste elkaar zalig kerstfeest, dronken thee en aten zelfgemaakte appeltaart. En om elf uur dekte we de tafel met worstenbroodjes, pastijtjes, kerstmik en ragoutbroodjes. Ik word warm van deze gezelligheid!

 

Kerst toen ik ouder werd
Toen opa en oma overleden, sloot mijn oudste tante van moederskant aan bij ons op kerstavond. Voor de rest bleef het ritueel hetzelfde. Ook bij de komst van vriendjes en kleinkinderen. Zelf was ik in 35 jaar, 2 jaar niet op kerstavond aanwezig. De eerste toen ik mijn eerste vriendje kreeg en bij hem kerstavond vierde. De tweede toen opa net was overleden en ik kerstavond ondragelijk vond. Ik was de eerste in ons gezin die het pad van afwezigheid op kerstavond vrij maakte.

 

De drie kerstregels en kerstrollen
Wanneer ik naar kerst kijk, valt me op dat ik er een regel op na houd: “Kerstavond wil ik nergens anders meer zijn dan bij mijn ouders thuis.” Daar hoef ik mijn best niet voor te doen, aangezien mijn partner dat ook goed vindt.

Wanneer ik naar kerst kijk, lijkt het erop dat mijn oudste zus de regel heeft: “Pap en mam moeten ondergebracht zijn op de drie dagen.” Ik zie dat zij oogt heeft waar mijn ouders zijn op deze dagen, en dat zij haar rooster aanpast als zij alleen zouden zijn.

Wanneer ik naar kerst kijk, lijkt het erop dat mijn jongste zus de regel heeft: “Kerst vieren doe je met familie, en ook met alleen je eigen gezinnetje.” Zij reserveert altijd een kerstdag alleen met haar man en twee zoontjes. Daar doet zij moeite voor.

Eenzelfde situatie, door drie dochters beleefd, met drie verschillende regels over kerst wanneer zij ouder zijn geworden, drie verschillende rollen tijdens kerst, en drie verschillende loyale onvrijheden. Wij houden oud gedrag van onze ouders levend in ons eigen huidige gedrag.

Mijn kerstverhaal, is niet het kerstverhaal van mijn zussen. Terwijl een videocamera de feiten van de situatie vast kan leggen, en we dus allen dezelfde situatie beleefde, beleefden we deze anders. En na die beleveling hielden we alledrie andere regels en rollen over, waar we naar proberen te leven, voor een fijne kerst. En onze partners hebben te maken met onze regels.

 

Kerstverhaal voor je familie
Mijn partner heeft andere kerstavonden meegemaakt. En hij heeft andere kerstavondregels. Onze kerstavondregels die zijn complementair aan elkaar. Andere regels zijn dat niet. Daar hebben wij een uitdaging.

 

Kerstverhaal 365 dagen per jaar
Kerstavond brengt regels, rollen, loyaliteit en (on)vrijheid met zich mee. Dat geldt voor meer situaties, herinneringen, rituelen en opvoedingen. Wanneer je niet lekker in je vel zit, of wanneer je jezelf niet verbonden voelt in relaties is het aan te raden jouw eigen regels, rollen en loyaliteit te onderzoeken. Om jezelf steeds meer vrijheid in gedrag toe te staan.

 

(On)vrijheden binnen je gezin
Wanneer is een mens vrij of onvrij? Weet je wat jouw regels zijn over het thema waar je last van hebt? Weet je wat de regels zijn van je partner, kinderen, ouders, stiefouders, grootouders, broers en zussen? Weet je welke rol jij vervult in dit thema binnen jouw gezin van herkomst? En binnen jouw eigen gezin?

Dat zijn lastige vragen. Niet zomaar te beantwoorden. Soms is doorvragen of spiegelen wenselijk. Een contextueel psycholoog is daarin opgeleid en exploreert samen met jou de kennis over jouw gezin. Om zo bewust te worden van regels en rollen. En eventueel andere regels en rollen te kiezen zonder dat deze opgelegd zijn.

Om te oefenen tijdens kerst of andere familiebijeenkomsten
Ik nodig je uit om deze kerst te observeren. Kun je achterhalen welke regels jij er op nahoudt? Hoe zijn deze ontstaan in jouw gezin van herkomst? Hoe beïnvloed dat jouw (toekomstige) partner en (toekomstige) kinderen? Gewoon om te oefenen in observeren. Hoe zou het zijn om dat te bespreken met een van je familieleden?

Fijn kerstfeest.

Van onze geliefde willen we veiligheid, in de liefde opwinding

Niet eten, niet slapen, niet concentreren, aan elkaar denken, over elkaar praten, en al het (on)mogelijke doen om elkaar te zien. Verliefd zijn is mooi.

Vindt de ander mij wel echt leuk om wie ik ben? Wat betekent deze app? Hoe zie ik eruit? Is het te mooi om waar te zijn? Verliefd zijn ingewikkeld.

 

Moet een relatie spannend zijn? 

Verhoging van dopamine, en verlaging van noradrenaline en Serotonine zorgen voor het gevoel van spanning als we verliefd zijn (Vingerhoets & Van Tilburg, 2005). Heerlijk op z’n tijd, maar voor de lange termijn niet gezond voor je lichaam, je geest, de diepgang in je relatie en je sociale leven.

Maar goed dat verliefdheid af neemt. Verliefdheid duurt voor 2/3 van de mensen > 3 maanden < 1 jaar en voor 1/3 > 1 jaar (Rombouts, 1992). Afscheid van de verliefde fase stemt de meesten verdrietig.

Verliefd zijn heeft namelijk voordelen:

• het zorgt voor levenslust. Je ontwikkelt snel en op speelse wijze doordat je met je partner praat en een deel van elkaar te worden (Aron in Kast, 2006).
• je ziet mogelijkheden, ervaart verlangen en begeerte (Precht, 2010).
• je weet beter wat er in het hoofd omgaat van je partner dan mensen die al lang bij elkaar zijn (Kast, 2006; Vansteenwegen, 1992).
• Al die hormonen geven zo’n heerlijk gevoel!!

Hoewel altijd onder spanning leven niet gezond is, is spanning op z’n tijd fijn en verslavend…Dus hoe krijg je de beste balans? Wanneer verliefdheid en de biologisch gegenereerde spanning afnemen, kan je jouw relatie levendig en gezond houden door jezelf te blijven ontwikkelen, je zelfverzekerd te voelen, samen een spannend leven te leiden en te blijven praten (Vansteenwegen, 2009b).

 

Zelfontwikkeling
Het kan in een relatie verleidelijk zijn om te stoppen met ontdekken en onderhouden wie je zelf bent (Dowrick, 2001), terwijl juist het blijven ontwikkelen van jezelf je relatie spannend houd. Verlangen heeft mysterie nodig (De Botton, 2004), ontwikkeling zorgt daarvoor. Het zorgt ervoor dat je blijft groeien en veranderen, en het zorgt voor grenzen tussen jou en je partner die een moderne relatie nodig heeft. Er niet altijd zijn stimuleert het jachtgedrag van de ander en jouw zelfvertrouwen.

 

Zelfvertrouwen
Mensen met een hoog zelfvertrouwen ervaren vaker intensieve romantische gevoelens dan mensen met laag zelfvertrouwen (Sternberg, 1998). Daarnaast is zelfvertrouwen spannend voor de ander. Wanneer men niet voor zichzelf bestaansrecht en vertrouwen en respect kan vaardigen, vraagt men het aan de ander. Dat is niet sexy en de verantwoordelijkheid is te groot (De Botton, 2009).

 

Leid een spannend leven
Verliefdheid kan bevorderd worden in omstandigheden waarin men samen extreem positieve of bedreigende ervaringen opdoet. Buitengewone situaties zorgen voor buitengewone gevoelens.

Al onze gevoelens hebben een lichamelijke prikkel met een daarbij horende interpretatie (ik voel mijn hart sneller slaan, ik krijg het warm en voel adrenaline door mijn lijf jagen, deze situatie is spannend) of misplaatste interpretatie (ik voel mijn hart sneller slaan, ik krijg het warm en voel adrenaline door mijn lijf jagen, deze persoon is spannend).

Wanneer de ander aantrekkelijk en aardig is, bestempelen onze hersenen de spanning als positief (verliefdheid), wanneer de persoon die bij ons is niet aantrekkelijk of aardig is, bestempelen onze hersenen dit als negatief (afkeer) (Dutton en Aron in Vingerhoets & Van Tilburg, 2005; Vonk 2007; Vansteenwegen, 1992; Precht, 2010; Sternberg, 1998).

Veras elkaar dus door het opzoeken van nieuwe situaties waarin je met z’n twee nooit eerder bent geweest en vindt elkaar opnieuw; voor een deel origineel, en voor een deel herkenbaar, (Vansteenwegen, 2009). Voel je hart sneller slaan en interpreteer (misplaatst of niet) “Ik ben na x tijd nog steeds verliefd op jou, mijn partner.”

 

Spannend houden doe je samen
Uiteindelijk kunnen mensen door verwondering bij herhaling verliefd worden op hun partner (Vansteenwegen, 2009b en Rombouts, 1992). Want zelfs in het kleinste verschil van elkaar kun je je interesseren. Diep het uit door erover te praten, te onderhandelen, te vechten, te zorgen voor begrip, te leren over elkaar, en verast te worden door elkaar.

Men kan zichzelf nooit volledig kennen, dus ook de partner niet. Maak daar je voordeel van (Vansteenwegen, 2009; 1992).

• Vraag nog eens hoe je partner verliefd op je werd.
• Vertel nog eens hoe jij verliefd werd op je partner.
• Wat vindt jouw partner romantisch in deze fase van jullie leven?
• Wat vind jij romantisch om samen te ontdekken?
• Wat zijn jullie grootste verschillen? Hoe heerlijk vinden jullie dat?
• Hoe laat je zien dat je jouw partner lief hebt?
• Wat deden jullie toen jullie verliefd waren?
• Vraag naar jouw partners grote droom van dit moment.
• Vertel jouw partner jouw grote droom voor jullie toekomst.

In iedere relatie (zeker in liefdesrelaties en ouderrelaties) is het belangrijk om te weten waar je zelf ophoudt en de ander begint. Extreme vermenging maakt de relatie vaak niet intiem, maar irritant, claustrofobisch, saai, frustrerend en complex. Intimiteit heeft dus autonomie nodig.

Authentieke mensen laten zien wie ze zijn. En intimiteit heeft twee autonome persoonlijkheden nodig. Liefde heeft boven alles, vooral met jezelf te maken. Vandaar dat liefde begint met zelfliefde. Je kunt jezelf en je liefde niet op een veilige manier weggeven en terugpakken als je jezelf niet kent.

Uit behoud van jezelf en je relatie is het belangrijk om een zuivere en gezonde liefde voor jezelf te voelen. Daarna kun je die schenken aan een ander. Wanneer je dat doet, mag je ook verwachten dat het beantwoord wordt. Het begint met de vraag: wie ben jij?

 

Wie ben jij?

Antwoord je in gedachten met je naam, beroep of burgerlijke staat? Of heb je misschien je uiterlijk beschreven? Om tot je autonome zelf te komen dien je afstand te nemen van je status. Je hebt (een) baan, salaris, lichaam, prijzen, partner, gevoelens, gedachten, ervaringen,verlangens, maar je bent deze niet.

Je kunt dit allemaal kwijtraken en nog steeds jij zijn. Wie ben je wel?

Het juiste antwoord vinden is lastig. Vooral wanneer je in eerdere relaties jezelf niet uitte om geaccepteerd te worden. Dan ben je bij anderen niet jezelf maar wat je denkt dat de ander wilt dat je bent. Het gaat erom je eigenschappen en gedrag te zien als eenheid die los kan staan van zijn omgeving. Er is een duidelijke scheiding tussen het einde van jezelf en het begin van de ander.

Dit is een proces waar je een levenlang in ontdekt. Los levenslessen op verschillende manieren op. Helaas blijf je in bepaalde situaties reageren vanuit een overlevingsstrategie die je als kind aanleerde, waardoor sommige lessen steeds frequenter en harder blijven terugkomen.

Bijvoorbeeld: onzichtbaar zijn, altijd vrolijk zijn, zorgen voor anderen, aanpassen, prestaties leveren, perfect zijn, vechten voor het eigen belang of juist de vrede bewaren. Dezelfde manier van reageren zorgt voor hetzelfde resultaat. Ben je niet tevreden met het resultaat, zorg er dan voor dat je jezelf ontwikkelt met de kwaliteiten die je nodig hebt.

 

Meer autonomie

Het is stimulerend om kwaliteiten bij jezelf te ontwikkelen. Je kunt dit doen door bijvoorbeeld iets te doen wat je altijd al eens wilde doen, maar nooit hebt gedaan. Of door iets te doen wat je nooit zou willen doen, maar nu toch eens probeert.

Een andere manier om je autonomie te vergroten is je bewust te worden van je gedachten en gevoelens. Stel jezelf een periode lang een vraag die je beantwoord wilt hebben.
Bijvoorbeeld: “Waarvan werd ik vandaag gelukkig?”, “In welke situatie reageerde ik vanuit een aangeleerde overlevingsstrategie, en wat heeft me dat gebracht?”.

Schrijf je antwoorden op en maak na een paar weken een betrouwbaar gemiddelde. Je ontwikkelt jezelf dus door te experimenteren met je gedrag en je gevoelens te doorleven. En ook door je relaties met anderen.

 

Narcissus - hou van jezelf

Wat je kunt leren van Narcissus

Om je autonomie een flinke boost te geven en jezelf te aanvaarden, schrijf je een persoonlijkheidsprofiel. Dat begint met positieve punten van jezelf te beschrijven zoals een beste vriend dat zou doen. Leer jezelf kennen door terug te kijken op je verleden en creëer je eigen rijke geschiedenis aan de hand van anekdotes die leuk zijn om te delen. Leer jezelf kennen zoals je jouw geliefde leerde kennen: met een roze bril.

Heb oog voor jezelf zoals verliefde mensen ook niet meer naar anderen kijken om te vergelijken wie nog leuker zou kunnen zijn – jij bent leuk! Herontdek je geliefde, vrienden en familie door een actieve rol in te nemen in je sociale omgeving en werk. Nadat je de lange versie van het persoonlijkheidsprofiel hebt geschreven, kort je het in tot een korte versie dat de kern raakt en waarnaar je je wilt gedragen. Heet het profiel hartelijk welkom en hou ervan.

Jij gedraagt je kleiner dan de ander

Eenmaal in een relatie, wordt je gevoel van eigenwaarden soms bedreigd. Je fragiele identiteit komt onder druk te staan. Wanneer je alleen bent gedraag je jezelf misschien anders dan wanneer je met anderen bent. Dat kost energie en is zinloos voor de relatie. Wanneer het vitaal lijkt om alleen te zijn, is de innerlijke ruimte meestal gekrompen door het reageren op anderen. Zorg er voor dat je grenzen voelt.

Grenzen herken je bijvoorbeeld door irritatie op te merken. Communiceer je grenzen in de situatie waarin je grens werd overschreden. Dit kan kort en zonder argumentatie. Leg later uit waarom het voor jou een grens is. Paradoxaal kan men alleen ja zeggen als men nee kan zeggen. Door geen nee te zeggen, zegt men niets.

Weet wie je bent en wat belangrijk voor je is. Hoe meer relatie ervaring des te groter het geruststellende gevoel dat de ander om je geeft, ook na een onprettige reactie.

 

Lekker in je vel

Met welke bril kijk je naar relaties en liefde? Ben je bereid alle risico’s te nemen, of wil je gered worden van de eenzaamheid? Of zie je zoveel risico’s en doemscenario’s dat je liever alleen blijft? Heb je het nodig dat een ander je ‘goedkeurt’? Kun je bij andere mensen jezelf zijn? Verbetert je leven met de ander, of hangt je leven af van de ander?

Zelfverzekerde mensen die zich voldoende autonoom voelen, gedragen zich op een bepaalde manier. Ook jij kunt hiermee oefenen:

• Na vergelijking met anderen benadruk je in gedachte een goed punt van jezelf, zonder dat je oordeel over de kwaliteit van de ander verandert.

 

• Doe wat je moet doen om een goed gevoel over jezelf te hebben.

 

• Neem evenredig deel aan een gesprek op basis van het aantal gesprekspartners.

 

• Ben toegankelijk voor anderen door een open houding in te nemen en contact te maken.

 

• Herken grenzen. Weet wat van jou is, en wat van de ander is. Geef niets weg dat je niet kunt missen of herstellen. Vertrouw er zo op dat je verwachting niet beschaamd wordt.

 

• Heb vrede in jezelf zonder bewijsdrang.

 

• Respecteer waarom jij en de ander zijn geworden wie jullie zijn.

 

• Leef volgens je eigen regels en verwacht dat anderen ook eigen regels hebben. Respecteer deze.

 

• Heb oprechte interesse en luister goed. Ben beschikbaar voor eerlijke en oprechte gesprekken.

Therapie, dat klinkt voor sommige mensen als een naar woord. Therapie. Ik ben toch niet gek? Toch kan het voorkomen dat je ’s avonds zit te piekeren over je relatie, je niet begrijpt waarom jullie steeds weer op hetzelfde punt vastlopen. Hoe hard je ook je best doet, het lijkt alsof jullie niet uit die ene hoek wegkomen waar steeds de onenigheid ontstaat.

Je raakt gefrustreerd, je wordt kwaad, voelt je machteloos en geïrriteerd. Als die ander nu maar eindelijk eens…

Zo gaat dat. Ik las laatst een zin in een boekje ‘Chinees voor sporters’: “ook als u harder tegen mij praat versta ik u niet” met de Chinese vertaling hiervan ernaast. Herken je dat? Uitleggen, lief, geduldig, vriendelijk, geïrriteerd, herhaling, boos worden, herhaling, met de deuren smijten, herhaling, zucht….

Het is niet gek dat dit gebeurd en nee, jullie zijn niet gek. Allebei niet. Ik ontdek tijdens de begeleiding van paren dat het niet eenvoudig is te veranderen van taal, of beter gezegd, andermans taal te leren spreken. Dat vraag namelijk om empathie, inlevingsvermogen en de wil om de ander te begrijpen in plaats van steeds harder je eigen wens te herhalen in de vorm van een verwijt.

 

In elk verwijt schuilt een verlangen

In elk verwijt schuilt een verlangen en het vraagt om heel gefocussed en geïnteresseerd luisteren naar de ander. Herken je dat? Jij verwijt mij altijd….vul maar in, jij doet nooit….vul maar in. Wat is de reactie dan meestal? Juist. Verdediging. Reactie daarop: nog meer verwijt, je luistert niet naar mij, je bent alleen maar met jezelf bezig. Ook dat klopt. Op dat moment. En hoe langer dat duurt, hoe groter de afstand wordt.

 

Het effect hiervan is dat je beide geïsoleerd raakt en verstrikt in je eigen patronen. Terwijl de bedoeling van een relatie juist is dat je naar elkaar toe leert buigen. Vanuit de wil om de ander elke dag weer nieuwsgierig opnieuw te ontdekken.

De start van een relatie begint met de versmelting, twee zielen een gedachte. Je bent voortdurend bezig met de bevestiging dat je samen zo goed met elkaar overweg kunt, zoveel hetzelfde leuk vindt. Sprookjes eindigen meestal daar: en ze leefden nog lang en gelukkig. Gelukkig gaat jullie verhaal in de werkelijkheid verder. Je wordt jezelf weer en de ander ook.

 

Het echte liefde-werk

De roes gaat voorbij en dan begint het echte liefde-werk. Namelijk dat van geduld, volharden, luisteren, nieuwsgierig blijven, ontdekken, en pionieren. Uiteindelijk word je daardoor zelf een mooier mens. Beiden brengen jullie namelijk een bruidsschat mee, een rugzakje gevuld met opvattingen, verborgen boodschappen en behoeften. In de hoop dat de ander die voor je zal oplossen en begrijpen. Denk er eens over na, over je eigen rugzakje. Zo leer je jezelf beter kennen en lukt het je ook beter om de ander duidelijk te maken wat je verlangen is.

Therapie, zo gek nog niet. Elke relatie kent, net als de natuur, seizoenen, waarin het ook soms gewoon winter kan zijn. Hulp zoeken om jouw eigen en de taal van de ander te leren spreken is een plezierige en zinvolle manier om je relatie weer opnieuw naar de lente te tillen.

Communicatie…het is niet altijd even gemakkelijk. Vaak vervallen we in oude patronen, in emoties, in jij-bakken. We identificeren ons met onze gedachten en vinden vaak dat er maar één waarheid is. De onze!

Toch worden we er meestal niet gelukkig van. Het lijkt er soms op dat we het belangrijker vinden om gelijk te hebben, dan om gelukkig te zijn.

Wil je per se gelijk hebben? Ontleen je daar bijvoorbeeld je eigenwaarde aan?
Of kun je ook toegeven dat de ander soms gelijk heeft?
Of zou het eigenlijk helemaal niet zoveel uit hoeven te maken wie gelijk heeft?

Wil jij toch iets gelukkiger worden van communicatie?
Dan volgen hier drie tips:

Tip 1 – Afspraak: je hoeft het niet met elkaar eens te zijn

Spreek met elkaar af dat je het niet met elkaar eens hoeft te zijn. Deze afspraak kan ervoor zorgen dat je niet of minder de neiging voelt om de ander te moeten overtuigen.

Je kunt ook op een rustigere manier elkaars mening leren kennen. Accepteer dat de ander verschillend is van jou en dat het ook oké is als jullie een andere mening over iets hebben.

Tip 2 – Communiceer duidelijk en open

Communiceer duidelijk en open wat jouw mening is en wat jij graag wilt.

Draai er niet omheen en verhul het niet. Heb geen verborgen agenda’s of strategieën. Wees open, eerlijk en echt.

Dan weet de ander ook beter waar hij/zij aan toe is, en kan de ander reageren op wat jij echt vindt.

Tip 3 – Let op nonverbale communicatie

Let ook op de nonverbale communicatie van jezelf en je gesprekspartner. Kijk dus ook naar de lichaamstaal, bijvoorbeeld:

– Heb jij en heeft de ander een open of gesloten houding?
– Hoe beweeg je, hoe beweegt de ander?
– Kijkt de ander je aan of juist niet? Kijk jij weg of maak je oogcontact?
– Ben jij / is de ander gehaast of ontspannen?
– etc.

Door hier bewust van te worden, kun je gemakkelijk meer geaard worden en vanuit een autonome positie communiceren.

Dus een volgende keer in een situatie waarin je dreigt te vervallen in een oud patroon, kun je oefenen met bovenstaande tips.


Hoe communiceer jij? Wat is er goed aan en wat zou je willen veranderen?

 

Kijk voor meer tips op het forum tips communicatie >>

Therapiepsycholoog

Heb je een geliefde? Ben je verliefd? Zijn jullie aan het daten?
Is het grote R-woord (Relatie) al gevallen? :-)

Of zijn jullie al partners, maar jagen de woorden samenwonen, kinderen en trouwen je partner schrik aan?
Oftwel, heb je een vriend, vriendin, man of vrouw met bindingsangst?

Hieronder volgen 5 tips (en nog een bunustip) over hoe jij hiermee kunt omgaan.

 

Tip 1 – Neem stapje voor stapje

Ga niet te snel, maar neem stapje voor stapje…

Praat dus niet te veel over een toekomst samen, over samenwonen, trouwen, kinderen krijgen, samen oud worden, en samen blijven voor de rest van jullie leven.

Voor iemand met bindingangst kan dit erg benauwend voelen, en die wil dan mogelijk vluchten uit de situatie.

Echter, vermijd het onderwerp ook niet, maar doe het met mate. Laat je geliefde stapje voor stapje wennen aan het idee van een volgende stap.
Je kunt hierin dus stapje voor stapje nemen om zo de ruimte van je geliefde met bindingsangst langzaam te vergroten.

Als je met je aandacht in het Nu blijft en zo stapje voor stapje neemt, dan wordt de vrije ruimte van je geliefde langzaam groter, dan komen die dingen wat jij graag wilt wellicht vanzelf op je pad.

 

Tip 2 – Aanvaard het

Aanvaard dan dat je geliefde (op dit moment) iemand is met bindingsangst.

Je kunt het zien als een handicap van je geliefde waar je deels mee zult moeten leren leven, als je bij hem/haar wilt blijven. Je neemt iemand met een gebroken been ook niet kwalijk dat hij/zij de marathon niet kan lopen. Neem iemand met bindingsangst dan ook niet kwalijk dat die zich snel benauwd voelt en ruimte nodig heeft.

Natuurlijk kun je hier wel allerlei gevoelens bij krijgen, bijvoorbeeld verdriet. Aanvaard die gevoelens dan ook. En je geliefde is natuurlijk (hopelijk) meer dan alleen bindingsangst. Kijk ook naar wat er allemaal wel is, wat jij wel fijn vindt.

Trouwens, ben jij die geliefde met bindingsangst en denk je nu dat jij niks hoeft te doen? Ook voor jou zijn er manieren om anders met je bindingsangst om te gaan. En dat is wel zo fijn, voor jezelf en voor jouw geliefde. Je hoeft dan niet direct de marathon te lopen, maar je kunt je wel openstellen om al kleine stukjes te gaan trainen.

Tip 3 – Hou ook je eigen leven

Geef elkaar de ruimte – hou ook je eigen leven…
Als je een geliefde hebt, dan betekent dit niet dat je altijd samen moet zijn in je vrije tijd (hoewel dan soms verleidelijk kan zijn). Word niet te afhankelijk van elkaar.

Hou ook je eigen leven. Hou je eigen hobby’s en dingetjes. Spreek dus lekker met je vrienden/vriendinnen af (ook zonder je geliefde). Dit kan juist een extra impuls geven aan je relatie.

En het is dus ook goed dat jouw geliefde zijn/haar eigen hobby’s heeft en tijd met vrienden/vriendinnen doorbrengt.

Op die manier kunnen jullie allebei meer autonoom blijven in je relatie, en vanuit zo’n autonome positie met elkaar verbinden (en weer los te laten, en weer te verbinden, etc.). Door ook een eigen leven te houden brengen jullie ook allebei nieuwe energie in de relatie.

 

Tip 4 – Onderzoek je eigen angsten

Onderzoek je eigen angsten…

Dus je geliefde heeft bindingsangst? Dan is er een grote kans dat jij verlatingsangst hebt.
Mensen met bindingsangst en verlatingsangst trekken elkaar namelijk aan.

Als jij er nu voor kunt zorgen dat jouw verlatingsangst minder wordt, dan wordt ook de bindingsangst van je geliefde bij jou minder. Een win – win situatie. Dus onderzoek of jij verlatingsangst hebt, en hoe je daarmee zelf aan de slag kunt gaan.

Tip 5 – Claim niet te veel

Het klinkt zo logisch, maar is soms zo moeilijk (zeker als je zelf onzeker bent en verlatingsangst hebt). Maar claim je geliefde dus niet te veel.

En let erop dat je geen jaloers monster wordt. Ook dat is niet zo aantrekkelijk en heeft een averechts effect en kan je geliefde enorm benauwen. Stel niet allerlei eisen, maar geef hem/haar het gevoel dat hij/zij vrij en autonoom is. Je geliefde wil dan graag bij je zijn omdat die zich vrij en autonoom voelt bij jou.

Realiseer je dat door je geliefde ruimte te geven, de relatie een grotere kans van slagen heeft.

Bonus: Tip 6 – Hou het luchtig

Hou het luchtig…

Communiceer open en eerlijk met elkaar, ook over de bindingsangst, zonder te veel in patronen en emoties te gaan. Benoem dus gewoon jullie angsten en onzekerheden met elkaar. Misschien kunnen jullie er zelfs de humor van inzien en er grapjes over maken.

Dat maakt het onderwerp niet zo zwaar beladen (wat het soms kan worden), maar houdt het luchtig.

Zo kun je toch in verbinding met elkaar blijven, ondanks (of misschien wel dankzij) de bindingsangst.

 

 

Kijk voor meer tips op het forum tips bindingsangst >>

 

 

Therapiepsycholoog

De relatie met je kinderen is steeds in beweging door de ontwikkeling van personen en tijd. De ontwikkeling van je tiener staat in het teken van het vinden van de eigen identiteit, het loskomen van ouders en het verdiepen van relaties met leeftijdsgenoten. Jullie relatie is dus gedoemd te veranderen. Het hoort bij het levensproces van jouw kind en jou als moeder. Meer inzicht in de wijze van de ontwikkeling waarop jullie relatie gaat veranderen, geeft je als ouder een handvat bij het ondersteunen van deze transformatie.

 

 

Tip 1: Wees nieuwsgierig

Je tiener is een ander mens aan het worden. Wees nieuwsgierig en leer hem/haar opnieuw kennen. Doe samen dingen die hij/zij graag met je wil doen en praat op die momenten.

 

 

Tip 2: Sta experimenteren toe

Sta experimenteren met groepen en voorkeuren zonder inmenging toe, zodat je tiener zonder vroegtijdige afsluiting een keuze kan maken. Trek grenzen bij onomkeerbaar gevaar, niet bij de leeftijdsgebonden nieuwsgierigheid.

 

 

Tip 3: Wat is positief

Bij algemeen gebrek aan eigenwaarden, inventariseer samen met je tiener welke delen hij/zij van zichzelf positief vindt. Schrijf deze samen op zodat je ze kunt teruglezen.

 

 

Tip 4: Complimenteer goede argumenten

Wanneer je tiener goed argumenteert, complimenteer dan. Hou eens bij hoe jullie argumenten beginnen en eindigen. Begin zelf een argument met plezier en zie hoe dat het gesprek beïnvloedt.

Om straks als gezonde volwassene in relaties zichzelf te blijven in relaties, dient je adolescent eerst zichzelf te worden bij jou. Het uiten van verschil hoeft geen afstand te betekenen in een relatie. Zo kun je als moeder je adolescent leren dat jullie beide een eigen individu zijn met een eigen mening en grenzen zonder dat dit leidt tot verlies van liefde en relationele nabijheid.

Tip 5: Verwonder jezelf

Verwonder jezelf ook over de wereld en respecteer de idealistische blik van je tiener. Kijk (met je partner) eens naar de foto’s van toen jullie jong waren. Wat deed je toen? Hoe voelde jij jezelf? War werd je heel boos over?

 

 

Tip 6: Stel onderzoekende vragen

Ouders en andere belangrijke volwassenen mogen meepraten over toekomstig gerichte processen. Doet dat ook! Op een moment dat je tiener hier voor open staat, stel je onderzoekende vragen zonder oordeel, maar uit nieuwsgierigheid.

 

 

Tip 7: Bespreek relationele en seksuele onderwerpen

Bespreek relationele en seksuele onderwerpen vanaf jonge leeftijd, zodat er minder schroom is rondom deze onderwerpen.

Vriendschappen bereiden de adolescent voor op latere liefdesrelaties. Een vriendschap is gebaseerd op intimiteit, gelijkwaardigheid, wederkerigheid en interactie. Vriendschap leert daardoor sociale vaardigheden aan met leden buiten het gezin. In eerdere jaren is dit geoefend met vrienden van hetzelfde geslacht. Tijdens de adolescentie vormen zich steeds grotere en gemengde groepen, om op een veilige manier relaties aan te kunnen gaan met leeftijdsgenoten van een andere sekse.

Verliefd worden is ook onderdeel van de zoektocht naar een eigen identiteit, en daarmee het afzetten tegen de ouders. Het is geen verassing dat jongeren in deze periode verliefd worden op de juiste persoon volgens hun vrienden, en verliefd op de onjuiste persoon volgens de ouders.

Na de adolescentie komt jongvolwassenheid. Daarin is de ontwikkeling van identiteit afgerond en staat het vinden van een stabiele liefdesrelatie centraal. Maar zover is het nog niet. Eerst gaan jullie beiden op volle kracht de adolescentie overleven tegemoet.

In december komt er allerlei familielief en -leed boven tafel. Wat zeggen die familierelaties en de emotie die ze oproepen over jou? Wat kun je van je broers, zussen, vader, moeder en voorouders leren, ook als ze al overleden zijn of geen deel meer uitmaken van je leven? Olga Steen duikt in het fenomeen familieopstellingen.

Probeer uit te vinden hoe een familieopstelling werkt. Zo luidde de opdracht. Huh, familieopstelling? Nooit van gehoord! Het schijnt een populaire vorm van therapie te zijn. Bij mij gaat het een beetje kriebelen, want psychologen vind ik eerlijk gezegd een beetje eng. Ik hou niet zo van dat gespit in mijn vertrouwde ‘ik’. Maar mijn nieuwsgierigheid krijgt de overhand. Ik win informatie in bij therapeut Hans Strack.

“De Duitse therapeut Bert Hellinger ontwikkelde familieopstellingen. Het is een methode die blootlegt welke plek we in ons huidige gezin of onze familie van herkomst innemen, waar blokkades zijn en hoe je die kunt doorbreken”, begint Strack zijn verhaal. “Het idee hierachter is dat onze familie en onze voorouders een veel grotere rol in ons leven spelen dan we vaak beseffen. Vaak zijn patronen doorgegeven van generatie op generatie en heb je ze je onbewust eigen gemaakt, terwijl ze voor jou eigenlijk niet blijken te werken. Daardoor bots je in je leven keer op keer weer op een probleem waar je maar geen helderheid in krijgt. Als een familieopstelling je daar inzicht in geeft, is dat echt een eyeopener.”

 

 

WILLEKEURIGE PERSONEN ZIJN JE FAMILIELEDEN

Hoe werkt het dan precies? Strack: “Een familieopstelling vindt plaats in groepsverband. Willekeurige deelnemers, personen die je niet kent, worden uitgenodigd leden van jouw familie voor te stellen. Dat zijn de representanten. Jij als vraagsteller zet de representanten op een bepaalde manier in de ruimte neer, puur op gevoel. Jouw vraag of probleem wordt in de groep gedeponeerd en de begeleider nodigt de representanten uit daar iets over te zeggen. Hun plek in de ruimte kan telkens veranderen en de begeleider stelt sturende vragen. Het bijzondere is dat de representanten ook echt in de huid kruipen van de persoon die ze voorstellen. Op dat moment reageert ‘jouw moeder’ ook als jouw moeder. Een familieopstelling levert bijzondere, vaak helende inzichten op. Voor de cliënt, maar ook voor de representanten is het een heel mooi proces. Het effect van een opstelling kan heel lang doorwerken. Het is net of er telkens opnieuw kwartjes vallen. ”

 

Terwijl ik het aanhoor, schieten mijn gedachten alle kanten op. Hoe kunnen mensen die je helemaal niet kent de rol van je familieleden op zich nemen? Wat voor waarde moetje dan hechten aan de woorden die zij uitspreken? Ik vind het een beetje zweverig. Strack voelt mijn weerstand en biedt me aan een sessie bij te wonen. Een geweldige kans voor deze scepticus.

Op vrijdagavond stap ik de praktijkruimte van Strack binnen en wordt meteen hartelijk ontvangen door een gemengde groep mannen en vrouwen, jonger en ouder dan ik. Er is een vraagsteller, en zestien anderen hebben zich aangemeld als representant. Waarom zou je hier op vrijdagavond gaan zitten om aan een familieopstelling deel te nemen van iemand die je niet kent? De man naast mij komt al voor de zesde keer. “Ik heb zelf strubbelingen in de familiesfeer en het helpt mij om te zien hoe dat in andere families eveneens voorkomt. Er zijn altijd verbanden waarin ik mezelf herken.”

 

 

STRIJDEN BOOSHEID

De familieopstelling betreft Els, een mooie vrouw van middelbare leeftijd. Haar vraag is waarom ze altijd strijd opwekt. Ze vertelt dat ze voor haar gevoel nooit respect krijgt, altijd weerstand ontmoet en dat ze het erg vindt dat ze geen partner vindt. Strack vraagt haar de primaire personen uit haar leven te benoemen. Er is een jongere zus die het tegenovergestelde is van Els. Zij maakt nergens een punt van en is iemand die gewoon alles oplost. “Zij krijgt wel respect.” Haar overleden ouders komen in beeld.

 

De vader is lang geleden gestorven en speelt een minder belangrijke rol dan haar moeder. Zij was een vrouw waar Els tegenop keek. Een vrouw met grandeur die altijd de regie voerde. De relatie met haar moeder was goed toen Els jong was en alles deed zoals mama dat wilde. Toen Els later scheidde en haar baan verloor, was er kritiek. Maar ze heeft altijd van haar moeder gehouden, dat wel.

De therapeut vraagt vervolgens aan Els of ze personen wil uitkiezen die haar familieleden mogen vertegenwoordigen. Hij voegt er twee personages aan toe: strijd en boosheid.

Els mag vervolgens de representanten in de ruimte plaatsen. Moeder staat in het midden, ‘Els’ plaatst ze vooraan. Strijd komt tussen moeder en Els in. Zus staat aan de rechterzijde van moeder en boosheid aan de linkerkant.

 

Strack gaat vervolgens vragen stellen aan de representanten en hij brengt hen met elkaar in gesprek. “Hoe voel je je, mama?” “Ik voel me belangrijk.” Zus voelt zich goed, maar ze mist Els. “Ik heb haar liever naast mij dan tegenover mij.” Strack verplaatst haar die kant op. Dat voelt beter, maar nog steeds houdt zus het gevoel dat ze tussen twee vuren staat. Moeder geeft aan dat ze haar dochter nooit zou laten vallen en wordt emotioneel. Ze is verdrietig over hun verstoorde relatie. Els gelooft haar niet, heeft moeite met haar emotie. Boosheid voelt alsof hij vastzit, verstikkend.

 

De therapeut plaatst Els tegenover haar moeder en vraagt hen om elkaar aan te kijken. Strijd en boosheid staan ieder aan een kant van Els. Els weigert naar haar moeder te kijken. Dit is een belangrijk moment. Het roept de vraag op: “Wie is nu respectloos?” Els voelt zich rebels van binnen. Haar wordt gevraagd een stap richting haar moeder te zetten. “Ik wil liever terug. Als mijn moeder me nu vastpakt, zou ik slaan!”

Dan vraagt Strack de vraagsteller, de ‘echte’ Els, de plaats van haar representant in te nemen en het volgende te zeggen: “Ik ben je dochter en ik ben de kleine.” Nee! Els verzet zich hiertegen en zegt met grote stelligheid het niet te willen doen. Hij draagt haar een oefening op. Ze moet voor haar moeder gaan staan en zich naar achter laten vallen. Els doet het, zij het ongemakkelijk. Haar moeder vangt haar op. Het voelt goed. Strijd en boosheid stappen uit de kring, ze zijn niet langer in beeld. Strack vraagt Els haar moeder te bedanken. Dat kan ze opbrengen, met een glimlach. Rust lijkt over haar te komen.

 

 

HET GAAT VERDER DAN EIGEN ERVARING

Voor sommigen in de kring is het heel heftig. Er zijn mensen die huilen, wellicht omdat ze in een soortgelijke emotie als Els vastzitten. Ik zie hier een groep mensen die elkaar willen helpen vanuit het hart en dat is mooi.

 

Ik blijf echter het gevoel houden dat de representanten hun eigen ervaringen en gevoelens meenemen in hun rol en daarmee de uitkomst ervan toch inkleuren. Strack beaamt dat dat kan, maar hij stipt aan dat het verder gaat dan dat. Hij omschrijft het als een wetenschappelijk onverklaarbaar fenomeen: ‘het wetend veld’. “Iedereen is verbonden met anderen. Informatie die ooit is uitgewisseld, gaat nooit verloren in ons universum. En zo kan het gebeuren dat tijdens een opstelling informatie vrijkomt over personen die je nooit hebt gekend.”

Aan het eind van de sessie vraag ik aan Sylvia, een jonge vrouw die vandaag representant is, maar een aantal maanden geleden zelf de vraagsteller was, wat de familieopstelling voor haar heeft betekend. “Ik vond het wonderlijk en wist niet zo goed wat ik ermee moest. Pas weken later had ik het idee dat ik me lichter voelde.

Met flarden kwamen momenten van de familieopstelling terug en kreeg ik een ander perspectief op wie ik ben en wat ik doe. Nog steeds heb ik die momenten.”

Dat is ook wat ik terugzie bij Els. De relatie met haar moeder heeft een grote invloed op haar. De familieopstelling heeft iedere aanwezige vanavond duidelijk gemaakt waar de angel van het probleem zit. Vreemd genoeg schijnt ze het zelf niet helemaal te beseffen. Het aha-moment moet voor haar nog komen. En als ik de ervaring van anderen mag geloven, komt dat ook wel. Ik gun het haar.

 

Uit GezondNu