Een TCK en onopgelost verdriet – deel 2

Verborgen verlies is niet de enige oorzaak voor onopgelost verdriet. Zelfs wanneer het verlies erkend wordt zijn er andere factoren die verwerking van het verdriet kunnen verhinderen zoals:

• Jezelf geen toestemming geven om te rouwen

Soms krijgt een TCK een duidelijke boodschap dat het niet oké is om zijn angsten en verdriet te uiten. Kinderen van militairen werd vaak verteld dat ze “moedige soldaten moesten zijn” of wanneer ouders arme kinderen helpen in Afrika, hoe kan een kind dan toegeven aan zijn angsten of verdriet? TCK’s leren zo dat negatieve gevoelens zoals bijvoorbeeld verdriet of boosheid, niet toegestaan zijn.

Zij beginnen met het dragen van een masker om deze gevoelens te verhullen en om zich aan te passen aan de verwachtingen van hun ouders en de gemeenschap waarin zij opgroeien. Sommige (A)TCK’s weigeren om het verdriet wat zij hebben gevoeld toe te laten. “Toen ik zes jaar oud was en naar kostschool vertrok was ik zo blij dat ik met de trein mee mocht, dat ik zelfs niet meer aan mijn ouders dacht.” Dit is een verstandelijke uitleg van de gebeurtenis.

Een (A)TCK beseft niet dat wanneer een kind van zes jaar zegt dat hij mama of papa niet mist, terwijl hij maanden achtereen wordt achterlaten op een kostschool, er iets fundamenteel mis is met deze relatie of dat hij zich gedissocieerd heeft. Verdriet is normaal wanneer wij gescheiden worden van degenen die wij liefhebben. Anderen geven toe dat deze scheidingen pijnlijk waren maar zeggen dat zij “erover heen” zijn.

• Geen tijd om alles te verwerken

Onverwerkt verdriet kan ook veroorzaakt worden wanneer er niet genoeg tijd is om een verlies te verwerken. Iedere persoon die een verlies ervaart, heeft tijd nodig om met de pijn om te gaan, om te rouwen en om het verlies te accepteren, zodat zij weer verder kunnen gaan. Hoe kunnen TCK’s rouwen over datgene wat zij verliezen als er geen zichtbare ceremonie is zoals een begrafenis en de mensen om hen heen geen idee hebben van hun verdriet?
Mensen om hen heen kunnen zelfs ongeduldig worden als TCK’s niet meteen enthousiast zijn over de nieuwe verhuizing.

• Gebrek aan troost

Het gebrek aan troost is een andere factor die bijdraagt in het niet verwerken van verdriet. Door haar ervaringen als therapeut en haar vriendschap met TCK’s is volgens Sharon Willmer, zonder enige twijfel, de meest belangrijke behoefte van TCK’s, troost en begrip in tijden van zorgen en verdriet. Troost verandert niets aan de situatie zelf en kan ook geen pijn wegnemen maar je krijgt wel het gevoel dat er iemand om je geeft en je begrijpt.

Troost maakt het mogelijk om verdriet te kunnen uiten en het rouwproces te kunnen laten plaatsvinden. Omdat het verlies en verdriet van een TCK minder zichtbaar is dan het verdriet van bijvoorbeeld een weduwe, zal een TCK minder vaak getroost worden dan een weduwe. Ouders die bij een afscheid tegen hun kinderen zeggen: “Maak je geen zorgen, je zult weer snel nieuwe vriendjes maken zodra we in het nieuwe land zijn”, erkennen niet de pijn die bij een afscheid komt kijken en communiceren via een verborgen boodschap dat zij niet verdrietig hoeven te zijn.
Wat is “the big deal” om afscheid te nemen van je vrienden als zij zo gemakkelijk weer vervangen kunnen worden?

Toch blijft een TCK zich vaak verdrietig voelen en hij gaat zichzelf afvragen of er wat mis is met hem. Na een tijdje blijft er niets anders over dan het verdriet heel ver weg te stoppen. Wanneer TCK’s wel hun verdriet tonen en ouders of volwassenen hen erop wijzen dat deze levensstijl er wel voor zorgt dat zij later kunnen gaan studeren of dat zij dankbaar moeten zijn dat hun vader of moeder het paspoortland mag vertegenwoordigen, dan denkt een TCK de volgende keer wel twee keer na, voordat hij zijn verdriet of zorgen uit.

TCK’s begrijpen over het algemeen heel goed wat de reden is voor het leven wat zij leiden in het buitenland. De meest TCK’s vragen ook niet van hun ouders dat zij deze levensstijl veranderen. Het enige wat zij willen zeggen is dat, ondanks het feit dat zij weten dat zij weer moeten verhuizen, het nog steeds pijn doet om hun vrienden en woonplaats achter te laten.

Het zijn niet alleen TCK’s die hun verdriet ontkennen. Ouders en volwassenen doen vaak hetzelfde. Als zij toegeven dat zij begrijpen dat een TCK verdriet heeft, dan geven zij toe dat er een reden is voor verdriet. Volwassenen die hun best doen om hun eigen verdriet te verbergen door ontkenning, kunnen het zich niet veroorloven om toe te geven dat zij de verdrietige TCK begrijpen. Als zij dat wel zouden doen, dan zou hun eigen, zorgvuldig opgebouwde muur wel eens in kunnen storten en dat vervult hen met angst.

Verdriet dat niet wordt erkend, komt op de een of andere manier toch naar boven, vaak op een destructieve manier. Een persoon kan hier een leven lang last van hebben als er niets mee wordt gedaan.

De diverse ontwikkelingsfasen, zoals eerder beschreven, die een kind doormaakt vinden meestal plaats wanneer zij op één locatie wonen en deel uit maken van één primaire culturele groep. In deze context is het leven van het kind stabiel. Dit betekent dat er een stevige thuisbasis was waar de regels uitgetest konden worden en de beslissingen die er genomen werden een redelijk voorspelbare uitkomst hadden.
Het doorlopen van deze ontwikkelingsfasen was net zo normaal als het leren lopen en praten voor de meeste kinderen.

Deze traditionele wereld is echter niet de wereld waarin de TCK opgroeit. Als gevolg hiervan worden sommige ontwikkelingsfasen onderbroken of versneld. Hierdoor zien wij vaak een vroege volwassenheid of een vertraagde adolescentie bij TCK’s.