Tips bij rouwverwerking

Na een groot verlies ben je in de rouw. Rouw is er na het overlijden van een geliefde of een dierbaar persoon. Rouw is er ook na het verlies van je baan, je relatie of je gezondheid. Rouw gaat ook over het niet hebben van datgene waar je ten diepste naar verlangt. De rouw gaat in dit geval over het leven dat je voor jezelf wenst en dat je niet in vervulling ziet gaan. Denk aan ongewenste kinderloosheid, het verliezen van een familieband, een veranderende relatie vanwege een zieke of dementerende partner.

Wie in de rouw is, voelt zich soms heel alleen en onbegrepen. Het is moeilijk om te zien dat de wereld verdergaat op het moment dat de jouwe stilstaat. Het vinden van steun en begrip vanuit de omgeving is dan ook van groot belang. Soms is die er niet of onvoldoende. Soms heb je behoefte aan meer. Ga dan op zoek naar hulp. Rouwen hoef je niet alleen te doen.

Hou van het leven. Haat je het leven zoek dan hulp. Doe het als je een been breekt ga je ook naar de dokter

Verliescirkel

Bij de website In-de-wolken kan je een verliescirkel bestellen.

Deze verliescirkel kan je gebruiken in de begeleiding van jongeren en volwassenen. Het maakt het bespreken van de verliescirkel concreter en makkelijker. De cliënt bepaalt zelf waar hij/zij over wil spreken.

Als iemand er niet meer is kan de relatie wel blijven bestaan. Al is het dan in een andere vorm. Sterke liefde sterke verbinding

Een nieuw jaar is aangebroken. Voor veel mensen is dat een moment van terugkijken en vooruitkijken, even stilstaan bij wat is geweest en wat nog komen gaat. Als je een dierbare bent verloren, is de jaarwisseling soms heel confronterend. Je sluit het jaar af waarin je misschien nog wel samen was. Of er is weer een jaar voorbij dat jouw geliefde niet meer mee heeft kunnen maken, waardoor je verder van elkaar af komt te staan.⁠
⁠
✨ Misschien kun je het een moment van mooie herinneringen maken, uit dankbaarheid voor wat er geweest is, voor jullie liefde.⁠

Iedereen gaat op zijn eigen manier om met rouw. Er zijn heel veel factoren die jouw rouwproces beïnvloeden, zoals je opvoeding.

Heb jij bijvoorbeeld geleerd dat je mag rouwen? Dat je erover mag praten? Dat je aan mag geven wat je wel of niet prettig vindt? Of wat je nodig hebt? Niet iedereen kan ja zeggen op bovenstaande vragen en sommige mensen hebben daardoor het gevoel dat ze het allemaal alleen moeten doen, dat ze hierbij geen hulp mogen vragen.

Maar hoe moeilijk het soms ook is om hulp in te schakelen, weet dat je het niet alleen HOEFT te doen.

Rouwen gaat over verlies. we verbinden rouw veelal met het verlies van een dierbare. Maar rouwgevoelens kunnen ook ontstaan door verlies van werk, huis, relatie of gezondheid. Dan is verwerken van alle gevoelens die daarbij horen net zo essentieel. Ook dan kan je behoefte hebben aan steun om hiermee om te gaan. Aarzel dan niet om iemand te benaderen als dat nodig is!

Als rouwen je zwaar valt

Rouwen doet pijn en kan heel zwaar zijn. Realiseer je dat je verlies niet het hele verhaal is van je leven. Het is enkel een deel van je leven. Praat erover en haal fijne herinneringen van jullie samen op.

Onderstaande was ooit voor mij zeer helpend in mijn rouw proces en in die van mijn cliënten en daarom deel ik hem graag met jullie:

Dierbare overledenen worden intern gemaakt als een innerlijk kompas, coach en/of rolmodel. Je neemt ze mee in je beslissingen en acties. Je verinnerlijkt deze personen die je zo lief zijn om ze op die manier nog deel uit te kunnen laten maken van je leven. Zo leven ze voort in jou!

We laten ze los om ze anders vast te houden!

Je mag je schuldig voelen, maar dat betekent niet dat je schuldig bent!

Herverbinden
Delen hoe het precies gegaan is en hoe het nu gaat. Het verlies, het afscheid, de tijd die volgde en hoe het nu is. Vertellen over hoe het was, niet globaal, maar precies, zoals je het nu ziet, met aandacht voor hoe het nu voelt. Echt praten, met gevoel, en gehoord worden - een therapeut waar je een ‘klik’ mee hebt biedt de benodigde aandacht en veilige ruimte. Herverbinding is mogelijk.

Boekentip: Psychologie van een gebroken hart.

Akke-Jeanne Klerk schreef met Psychologie van een gebroken hart een prachtig, hoopvol boek over iets wat ons allemaal overkomt in ons leven: een gebroken hart.

Na een verbroken liefde, maar ook na het verlies van een dierbare, een onvervulde levenswens of het verlies van een baan kunnen we ons hart breken.

Een moeilijk en verdrietig proces, maar Akke-Jeanne laat ons zien dat het herstelproces begrijpen – het omzetten van een gebroken hart in persoonlijke groei – perspectief biedt.

Ontwikkel compassie met jezelf en anderen, neem de regie in eigen hand en stippel je eigen koers uit. Zo open je de deur naar de volle ervaring van het bestaan en ben je vrij om nieuwe mogelijkheden te verkennen. Volg je hart opnieuw!

Rouwen is niet iets wat vanzelf "over" gaat, het is ook niet iets waarvan je vantevoren kunt zeggen hoe lang het gaat duren. Het is ook niet iets waar je met een pil wat aan kunt doen. Het heeft tijd nodig.

Rouwen is de andere kant van de liefde zegt prof. Manu Keirse heel mooi. Rouwen is stil zijn, is soms een dag in bed willen blijven. Is het soms van de daken willen schreeuwen als iedereen weer zijn gangetje gaat en van jou verwacht dat jij dat ook weer doet. Maar zo werkt het niet.

Rouwen is tijd nemen om een wond te laten helen, rouwen is tijd nemen om dat wat er echt niet meer is langzaam tot je door laten dringen. Rouwen is ook leren het vuur van je eigen leven weer durven aan te steken, jezelf daar toestemming voor leren geven.

Je hoeft dat niet alleen te doen. Soms zullen er dagen zijn waarop je echt alleen wil zijn, met je gedachten, met je herinneringen, met foto boeken, met een pen en papier.

En soms zijn er dagen waarop dat echt niet lukt en je graag gezelschap hebt om er nog eens, misschien alweer, over te praten. Doe dat. Maak een lijst van mensen van wie je zeker weet dat je ze kunt bellen. Ook als iedereen denkt dat je de draad alweer hebt opgepakt. Je hoeft het niet alleen te doen.

Soms wordt je overvallen door pech, tegenslag of verdriet. Heel vervelend maar dat is ook een onderdeel van je leven.

WAT KAN JE DOEN?
Loop er niet voor weg, geef ook deze gebeurtenissen de tijd en de aandacht om opgenomen te worden in jouw levensverhaal. Even stil staan, even niet presteren, niet volle kracht vooruit maar een pas op de plaats.
Praat erover, schrijf erover in een verhaal of een gedicht. Schrijf een brief aan de veroorzaker van deze emoties en gevoelens.

Als je er niet uitkomt met familie en vrienden, en je hebt hulp nodig op dit lastige moment in je leven, dan kan THERAPIE je weer op weg helpen.

Je hoeft het niet alleen te doen. Zoek hulp.

Rouw die blijft voortduren betekent dat de onthechting niet tot stand komt.

Dit kan voortkomen uit eerdere onveilige hechtingservaringen, meestal in de vroege jeugd. Daardoor heeft iemand niet geleerd om emoties die bij een verlies horen op een adequate manier te reguleren en /of steun hierbij te zoeken.

Hierop gerichte hulp kan een gestagneerd rouwproces weer op gang brengen.

Besef dat rouwen, keihard werken is! Dat je moe bent in een periode waarin je verlies hebt ervaren, is helemaal niet zo gek. Het hoort er bij. Het betekent dat je dan ook op tijd aan de bel moet trekken en op tijd een herstelmoment moet pakken. Het gaat in een golfbeweging. De boog kan niet altijd gespannen staan.
Gun jezelf de tijd en veroordeel jezelf niet dat het niet snel genoeg gaat.
Er komt ooit ergens een keer " opeens"" een moment dat je je iets lichter voelt en dat betekent dat je in een opwaartse spiraal gaat. Sterkte en succes!

Boekentip: RRRauw! van Carina Wiegman

RRRauw! vertelt het hilarisch ontroerende jaar van een kleurrijke rouwdouwer die je met de speed of love vanuit de veilige knuffelvortex van haar grot meesleept door een volle bak echte rouw en de liefde die met kwetsbare humor overeind blijft als twee geliefden in drie maanden tijd versneld samen oud worden.

Boekentip
'Stad vol ballonnen' van Femke van der Laan
Een jaar van rouw

Uitzending gemist:
DWDD Summerschool, hoe ga je om met rouw?
Heb verdriet en deel verdriet!
Prachtige uitzending!

Boeken tip: Manu Keirse "Helpen bij verdriet en verlies"is een prachtig boek die heel duidelijk laat zien dat rouw geen proces is.

Een proces verondersteld dat je ergens begint, namelijk met veel verdriet, en dat je dan dan na een lange weg "uit" komt. Dat is meestal niet zo.

Rouwen is een taak. Een taak die veel enrgoe kost en onderdelen kent die ook weer als een doolhof door elkaar heen lopen.

Hij geeft praktische tips voor de rouwende en de omgeving. Voor de omgeving geld in hoofdzaak: ten eerste: luister, ten tweede: luister en ten derde.....luister! (en kom als.je.blieft niet met je eigen ervaringen!!!

Het boek schenkt ook heel goed aandacht aan de verschillende vormen van rouw. Zowel goed wanneer je er zelf midden in zit als wanneer je er vor iemand wil zijn in rouw.

Verdrietig en niet alleen!

Soms is het fijn om verdriet te delen en er erkenning voor te krijgen. Daarom hebben we in Oss een Rouwcafé opgezet. Deelnemers geven aan dat ze het als zeer prettig ervaren dat het verdriet er gewoon mag zijn, ook als hun dierbare jaren geleden is overleden.

Misschien dat er bij jou in de buurt een lotgenotengroep is voor mensen in rouw? Steun in rouw kan heel helpend zijn.

Boekentip
Helpen bij verlies en verdriet
van Marin Keirse
In dit boek staan verschillende tips die je kunnen helpen bij rouw.
Het gaat niet om het verwerken van rouw , maar om rouwarbeid.
Een echte aanrader

For all of you who are grieving, there is a wonderfull book that might be helpful to you. The title: it's ok that you're not ok, meeting grief and loss in a culture that doesn't understand by Megan Devine.

 

This book is a permission slip to feel what you feel, do what you do and say what you say when life finds you in a place of profound loss and the world seems hell-bent on telling you the right way to get back to being the person you'll never be again.

It may be so, that the experience of the writer is not comparable to yours, on the other hand it helps you to allow yourself to be compassionate to yourself and to reach out for help to bear the pain without suffering.

Voel je niet persoonlijk gekwetst als vrienden en familie weinig aandacht voor je verlies lijken te hebben. Dat gebeurt meestal niet uit onverschilligheid.

Mensen hebben er in dit soort situaties vaak de grootste moeite mee zich een houding te geven. Zij weten zich geen raad met hun eigen gevoelens. Je maakt het hen en jezelf een stuk makkelijker als je zo nu en dan over je verlies spreekt.

Neem tijd en ruimte voor jezelf na een afscheid. Het heeft geen zin zo snel mogelijk terug alles te willen opnemen, als je hierdoor uiteindelijk weer een stap achteruit moet zetten.

Een verlies leert je hoe kostbaar juist de gewone, dagelijkse, vanzelfsprekende dingen zijn. Dat is een enorme verrijking van je leven.

Vier zoveel mogelijk van deze ‘gewone’ momenten van toen en nu, en blijf dit doen.
Welke ‘gewone’ momenten ga jij vieren en waarom?

"Verdriet als reactie op het verlies van iemand die ons dierbaar is, kan lang duren. Het kan steeds weer onverhoeds opkomen, in golven die ons nog weken en maanden na het verlies kunnen overspoelen.

Maar ook in die gevallen heeft de geest manieren om zichzelf te genezen. Zelfs bij -bijna ondraaglijk- verdriet ontdekken de meesten dat het leven geleidelijk zijn loop herneemt en dat ze af en toe weer kunnen lachen."

(uit mindfulness en bevrijding van depressie door M.Williams et al.)

Aandacht voor welke gevoelens je ervaart op dit moment, zonder je eraan vast te klampen en zonder ze weg te duwen helpt om het verlies een plaats te geven en om de draad van leven weer op te pakken.

Een aangrijpend maar prachtig boek over verlies en weer betekenis geven aan het leven is geschreven door Victor E. Frankl, "De zin van het bestaan"

Hierin beschrijft hij als wetenschapper maar ook als slachtoffer het belang van betekenis geven aan verlies.

Neem de tijd om te rouwen. Vooral in het begin, dan staan mensen nog dicht om je heen en steunen je. Gebruik de steun die je krijgt, weet dat de mensen die je willen steunen dit ook graag voor je doen.

In Nederland rouwen we kort om verlies van dierbaren, in veel landen is dat anders en staat er een langere tijd voor. Ook als eer voor de overledene, maar dit is ook als verwerking.

Als je in rouw bent lijkt het soms alsof de tijd stil staat, terwijl het leven gewoon doorgaat, lijkt voor jou alsof dat niet zo is.

Rouwen laat je stil staan, het laat je terugkijken. Daarvoor is het ook nodig om de tijd te nemen. Je wordt immers gevraagd om tot besef en acceptatie te komen.

Daarvoor is zorgzame aandacht nodig voor dat wat zich aandient. Het tempo wat daarbij past is voor iedereen verschillend.

Rouwen kan verwarrend zijn als je ambivalente gevoelens en gedachten ervaart voor degene die is overleden. Dit kan het rouwproces belemmeren/stagneren. Gun jezelf dan een aantal gesprekken met een therapeut, om deze te onderzoeken en te erkennen.

Kubler Ross heeft de rouw beschreven in 5 fases.

1.ontkenning
2. woede
3. marchanderen
4. verdriet, depressie
5. aanvaarding

Deze beschrijving kan je zicht geven op je eigen rouwproces.
Misschien is er een fase bij, die je wellicht niet beleeft, waardoor het rouwen staakt.
Alle gevoelens doorleven leiden tot aanvaarding van het verlorene.

Rouwen is een heel persoonlijk proces. Er zijn boekjes waarin het rouwproces beschreven staat. Dit is een soort gemiddelde, een schets van hoe het meestal gaat.

Maar maak je geen zorgen als je niet het spoorboekje van het rouwen volgt. Dat is er namelijk niet. Rouwen is van zoveel factoren afhankelijk dat er geen persoonlijke handleiding voor is.

Neem tijd en rust om te voelen wat er is, wat het ook is en laat de tijd zijn werk doen.

Boek Herbergen van Verlies,
Riet Fiddelaers-Jaspers en Sabine Noten

In dit boek word je als lezer meegenomen op de tocht door het rouwlandschap na een ingrijpend verlies. Je bent op zoek naar een plek waar hun verhaal verteld en gehoord kan worden. Je draagt een rugzak met je mee die gevuld is met (verlies) ervaringen en herinneringen, maar ook schatten die soms diep zijn weggestopt. Om het leven ten volle te omarmen, is het nodig de inhoud van de rugzak uit te pakken en opnieuw te bekijken. Zo kom je thuis in het land van rouw.

Dit boek legt duidelijk uit wat rouw allemaal met zich meebrengt en geeft concrete oefeningen om de inhoud van de rugzak uit te pakken en te bekijken, zodat het leven uiteindelijk ten volle geleefd kan worden.

Rouw kent geen vastomlijnd kader. Dit verloopt per persoon en situatie anders. Maar het verdiend wel aandacht. Niet altijd is er die ruimte in je omgeving om er over te praten en te delen met de mensen in je omgeving. Je wil de ander niet belasten of de ander herkent niet dat het nog zoveel met je doet. Zoek dan iemand, wel of niet professioneel, die hier wel ruimte voor heeft. Misschien iemand die iets verder weg staat, maar die begrijpt dat je het nodig hebt om te vertellen en te verwerken. Dit is namelijk een gezonde behoefte tijdens een rouwproces en daar mag je aandacht aan geven.

Rouwen om je ouder is ook een periode die tijd vraagt om bij stil te staan.---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Gids voor het omgaan met rouw en verlies-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Verhalen die je omarmen als je rouwt-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Verdriet verwerken, daaronder zou je kunnen verstaan dat rouwen een eenmalige gebeurtenis is, waarna je verder gaat met je leven. Het is belangrijk om te weten dat verdriet na verlies misschien niet overgaat. De persoon of datgene wat je liefhad en nu kwijt bent, zal altijd een deel blijven van je leven. Mensen leren hoe iets moet door te kijken, na te doen en te experimenteren. Heb je als kind geleerd om te rouwen van je ouders of andere volwassenen? Hoe kun je met verdriet omgaan?
Je kunt altijd weer in je leven niet genomen rouw oppakken door het opdoen van kennis, het lezen van boeken of met een therapeut in gesprek gaan. We zijn nooit te oud om te leren.

"Het jaar van magisch denken" van Joan Didion. Het gaat om een autobiografisch boek, waar de schrijfster, haar rouwproces beschrijft naar aanleiding van het plotseling overlijden van haar man en haar dochter. Er is ook een documentaire voor Netflix hierover gemaakt.

Boek: "Noodzakelijk verlies" van Judith Viorst
In dit boek wordt verlieservaringen beschreven als onlosmakelijk deel van het leven. Met andere worden, wordt het leven gezien als een voortdurend proces van los maken (van levensfases, dromen en illusies, relaties enz). Het verwerking ervan kan tot groei leiden.

Rouw is voor niemand hetzelfde. Iedereen rouwt op zijn eigen manier. Ook de periode van rouw is verschillend. Neem de tijd die jij nodig hebt.
Lukt het een moment op de dag om weer even in het hier en nu te zijn, dan is dat prima en fijn: geniet ervan! Is er een dag dat je je alleen maar verdrietig en ellendig voelt, ga daar dan niet tegen vechten. Kijk waar je behoefte aan hebt en wees lief voor jezelf!

Het helen van familiepatronen betekent vaak rouwen om de liefde die je nodig had, maar niet hebt gekregen. die pijn is begrijpelijk en net zo waardevol is de liefde die je nu voor jezelf kunt creëren.

Dit stukje helen begint bij erkenning. Toestaan dat het gemis er is, zonder het weg te duwen. Door mildheid en begrip voor jezelf te cultiveren, ontstaat er ruimte om nieuwe, voedende relaties aan te gaan, ook met jezelf. Kleine momenten van zelfzorg, betekenisvolle verbindingen en het herontdekken van wat liefde voor jou betekent, kunnen helpen om dit gemis stap voor stap te verzachten.

Alternatieve condoleancekaarten voor elk moment, ook voordat een verlies plaatsvindt.
..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Een boek dat je anders laat kijken naar rouw.
.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Een rouwproces is heel persoonlijk. Ieder doet het op zijn of haar eigen manier. Dat kan er ook voor zorgen dat je er heel onzeker van wordt. Doe ik het wel goed? Zeg of doe ik wel de goede dingen? Komt dit ooit nog goed? Zijn mijn gevoelens wel normaal?
Juist door hier over in gesprek te gaan, kom je er meestal achter dat je 'het goed doet', dat het normaal is wat je voelt of doormaakt. Dat maakt het gemis en verdriet niet lichter, maar helpt misschien wel om het op jouw manier te mogen doen.

Heb je hier vragen over, neem dan gerust contact met me op.

Aflevering 30 januari 2025
Hoe vind je verbinding na verlies en leer je mensen weer toe te laten?
Hoe bouw je opnieuw vertrouwen op in mensen en relaties?
Hoe vind je innerlijke rust als het leven onveilig voelt?
Wat helpt om angst voor de toekomst los te laten?

Dit boek van Manu Keirse bespreekt heel veel soorten rouw. Hij schenkt veel aandacht aan overlijden, maar ook de rouw bij zelfmoord, tijdens en na scheiden, verlies van een baan, ongewenste kinderloosheid en andere situaties waarbij gerouwd wordt
Manu helpen bij rouw vanuit de verschillende rollen die iemand kan hebben: zus van, kind van, vader van, moeder van, grootouder van de overledene.
Hij schrijft over het rouwproces. En ook over wat wel en wat niet te doen of te zeggen.
Uit het boek van Manu, die klinisch psycholoog is, is te merken dat hij heel veel ervaring heeft. Zijn boek is bedoeld voor mensen (de omgeving en professionals) die een ander goed willen bijstaan in het verdriet en het rouwproces. Ik denk dat het ook helpend kan zijn voor iemand in rouw. Het boek biedt veel erkenning en herkenning.
Lezenswaardig en behulpzaam.

We zijn het liefst bezig met leven, met verder gaan, met ontwikkelen. Soms worden we met onze
neus op de feiten gedrukt wanneer iemand die ons dierbaar is ernstig ziek wordt of overlijdt. Ook dat
hoort erbij. Het is best zinvol om af en toe eens stil te staan bij hoe dat voor jou zou zijn, mocht je
ziek worden en mogelijk komen te overlijden. Weten de mensen om je heen wat je zou willen? Het
humanistisch verbond heeft hier een mooi boekje voor gemaakt; ‘wat blijft als ik ga’. Het neemt je

mee in wat er zoal komt kijken bij het afronden van je leven, afscheid nemen en op welke manier je
herinnerd zou willen worden. Het is hierin heel volledig, maar toch bondig en je kunt invullen en
bewaren. Daarnaast nodigt het uit om het met je dierbaren door te nemen, zodat het ook een
opening tot gesprek is.

Rouw is in essentie de prijs die we betalen voor het hebben van een betekenisvolle band. Vanuit ACT wordt benadrukt dat emoties zoals verdriet, boosheid of gemis niet je vijand zijn, maar natuurlijke reacties op wat je hebt verloren. Het onderdrukken van deze gevoelens kan op korte termijn verlichting geven, maar maakt het proces vaak ingewikkelder op de lange termijn.


In ACT noemen we dit “emotionele acceptatie”. Het gaat niet om passief verdragen, maar om actief ruimte maken voor je emoties, zodat ze kunnen stromen in plaats van vast te zitten.

👉 Praktische oefening:

Zoek een rustige plek waar je niet gestoord wordt. Sluit je ogen en merk op wat je voelt. Is er een knoop in je maag? Tranen achter je ogen? Een druk op je borst? Beschrijf wat je voelt alsof je het aan een vriend uitlegt, zonder oordeel. Bijvoorbeeld: "Ik voel een zware druk op mijn borst, het voelt als verdriet."
Adem rustig in en stel jezelf voor als een groot, open veld waarin je emoties mogen zijn, hoe zwaar of intens ook.

Het gevoel van “normaal leven” kan tijdens rouw ver weg lijken. Toch kan het zetten van kleine, waardevolle stappen helpen om opnieuw verbinding te maken met het leven, zonder het verlies te ontkennen.

💡
In ACT spreken we over “toegewijde actie”. Dit betekent dat je acties kiest die passen bij je waarden, ook als het ongemakkelijk of pijnlijk is. Het is geen kwestie van “je beter voelen”, maar van blijven bewegen richting een betekenisvol leven.

👉 Praktische oefening:

Kies één waarde die belangrijk voor je is, bijvoorbeeld verbinding, groei, of creativiteit.
Stel jezelf de vraag: Wat is één kleine actie die ik vandaag kan doen, ondanks mijn verdriet, die past bij deze waarde?
Dit kan zo simpel zijn als een wandeling maken, iets creëren, of een herinnering delen met iemand die je vertrouwt.

Door dagelijks kleine stappen te zetten, bouw je langzaam weer een gevoel van richting en betekenis op.

Zo rond de jaarwisseling is vaak een tijd om eens stil te staan, terug te kijken en vooruit te blikken. Maar dat is niet altijd fijn.
Terugkijken kan ook betekenen dat je een jaar achter je laat waarin je bepaalde verliezen geleden hebt. Het jaar waarin je misschien nog samen was met je geliefde.
Vooruitkijken kan onzekerheden met zich meebrengen. Wat verwacht je van jezelf? Wat verwacht je omgeving van jou? Hoe ga je verder?

Wil je hier begeleiding bij, neem dan eens contact op met een rouwtherapeut.

Het verlies van een dierbare is een van de meest ingrijpende ervaringen in het leven. In deze moeilijke tijd is het essentieel om ruimte te maken voor emoties, hoe intens en overweldigend deze ook kunnen zijn. Het toelaten van verdriet, pijn, boosheid of zelfs verwarring is niet alleen een natuurlijke reactie op verlies, maar ook een cruciale stap in het verwerkingsproces.

Emoties onderdrukken kan op korte termijn misschien lijken alsof je de situatie onder controle hebt, maar op lange termijn kan dit leiden tot emotionele blokkades, stress en zelfs fysieke klachten. Het erkennen en doorvoelen van emoties helpt om de realiteit van het verlies te accepteren. Dit betekent niet dat het verdriet verdwijnt, maar dat het een plaats kan krijgen in je leven, zodat je verder kunt zonder de last van onderdrukte gevoelens.

Boek: Ik ROUW van je, een liefdevol boek over verlies.

Prachtig vormgegeven boek met troostende teksten, tips en opdrachtjes om praktisch aan de slag te gaan met rouwwerk na het verlies van een dierbare.

Geschreven door Claire van 't Veen

Geschreven door Babet te Winkel.--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Geschreven door Babet te Winkel.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Maak ruimte voor herinneringen. Schrijf bijvoorbeeld een brief aan de persoon die je hebt verloren, deel verhalen met anderen of creëer een herdenkingsplek. Het actief herdenken kan troost bieden en helpen bij het vinden van betekenis in je verlies.

Geef jezelf toestemming om te voelen wat je voelt. Verdriet, boosheid, schuld of zelfs momenten van opluchting of vreugde – alles mag er zijn. Door je emoties te accepteren zonder oordeel, kun je het rouwproces op een natuurlijke manier doorlopen.

Stel realistische verwachtingen: Accepteer dat het leven anders kan zijn dan je had verwacht, en stel realistische doelen voor jezelf. Maak jezelf niet gek door hoge grenzen en doelen te stellen. Nee. Doelen stellen is okay, maar ze moeten realistisch zijn. Het is namelijk niet leuk om continu je neus te stoten. Dan kun je jezelf achter je oren krabben. Zijn mijn doelen realistisch genoeg? Hoe fijn is het als je jezelf iedere maand een compliment kan geven. In plaats van iedere maand te 'mislukken' voor je gevoel. Leg de lat niet te hoog.

Als er een groot verdriet gekomen is in je leven, onthoud dit; Wees compassievol voor jezelf. Rouw brengt vaak zelfkritiek met zich mee, zoals “Ik moet verder kunnen” of “Waarom voel ik dit nog steeds?” Wees mild voor jezelf en zeg: “Ik doe wat ik kan in een moeilijke tijd.” Er is geen programma of er zijn geen richtlijnen voor rouwen. Maar wat wel bekend is, je mag ruimte en aandacht nemen voor zelfzorg.
Zou je graag samen met iemand willen kijken hoe jij dit zou kunnen verbeteren in je leven, neem gerust vrijblijvend contact op voor meer informatie.

In rouw kan het voelen alsof alles stilvalt. ACT moedigt aan om je, ondanks de pijn, te blijven verbinden met wat je belangrijk vindt. Dit gaat niet om “doorgaan” alsof er niets aan de hand is, maar om stilstaan bij wat nog steeds betekenis geeft aan je leven. Door je aandacht te richten op je waarden – zoals zorg, liefde of creativiteit – kun je stap voor stap weer richting geven aan je dagen.

Oefening: De volgende kleine stap

Neem een moment om te bedenken: Welke kleine actie kan ik vandaag doen die past bij wat ik belangrijk vind?

Voorbeeld: Als zorg voor anderen een waarde is, kun je een vriend een bericht sturen.

Of als natuur je rust geeft, kun je een korte wandeling maken.
Schrijf het op en plan het concreet in. Vraag jezelf na afloop: Hoe voelde het om dit te doen, ondanks mijn verdriet?

Deze oefening helpt je om te ervaren dat verdriet en het najagen van betekenisvolle acties naast elkaar kunnen bestaan.

Rouw is een natuurlijke reactie op het verliezen van iets of iemand die veel voor je betekent. ACT leert dat pijn en verdriet niet het probleem zijn, maar onze neiging om het te vermijden vaak wel. Door verdriet te proberen te onderdrukken of te vermijden, raakt de pijn vaak meer verstrengeld in ons leven. ACT moedigt aan om ruimte te maken voor pijnlijke emoties, omdat ze een teken zijn van liefde en waarde.

Oefening: Maak ruimte voor je verdriet

Zoek een rustige plek waar je ongestoord kunt zitten.
Sluit je ogen en stel je verdriet voor als een object, zoals een steen, een wolk of een golvende zee. Hoe ziet het eruit? Hoe voelt het?

Neem 5 minuten de tijd om het object in gedachten vast te houden zonder het weg te duwen of te veranderen. Zeg zachtjes tegen jezelf: “Het is oké dat dit er is, want het hoort bij mijn verlies.”

Schrijf na afloop op hoe het voelde om je verdriet toe te laten.

Dit helpt je om verdriet niet als vijand te zien, maar als een onderdeel van je ervaring dat ruimte mag innemen.

Levend verlies ontstaat als het een verlies betreft waar je steeds opnieuw mee geconfronteerd wordt. Bijvoorbeeld als je kind een beperking heeft, als je chronisch ziek wordt of als je partner dementie krijgt.
Je kan het rouwproces niet afronden omdat de veranderende situatie steeds vraagt om je opnieuw te verhouden tot het verlies. Denk aan de situatie dat je jongste kind het oudere kind met de beperking 'inhaalt', als je steeds weer opnieuw stukjes van je gezondheid en daarmee zelfstandigheid in moet leveren. Of als je door de dementie stukje bij beetje afscheid moet nemen van je partner.

Het is lastig om te rouwen om levend verlies omdat het geen vaststaand verlies betreft. Dat maakt het verschillend van bijvoorbeeld verlies door overlijden. Niet moeilijker of minder moeilijk maar anders.
Het is belangrijk om de impact van het verlies te erkennen en dat het heel normaal is dat je er zoveel last van hebt. En het heeft dus een naam: Levend verlies.

Rouwen is een proces dat tijd nodig heeft. Sommigen hebben een wat langere periode nodig om weer evenwicht te vinden. Als het rouwen echter een intens gevoel van ontreddering veroorzaakt, dan is er vaak meer aan de hand.

Zeker in langdurige relaties kunnen partners zo op elkaar afgestemd raken, dat het verlies bijna ondraaglijk blijft. Soms kun je als degene die is achtergebleven denken "ik ben niets zonder haar/hem". Deze overtuiging maakt het helaas alleen nog maar verdrietiger. En bovendien is het niet waar. Zonder je partner ben je nog steeds iemand.

Lukt het je niet goed om jezelf terug te vinden, zoek dan hulp van een therapeut. Deze helpt je om je identiteit weer helder te krijgen, zodat je zelfbewust verder kunt gaan.

Dit komt veel voor, is niet makkelijk bespreekbaar en wordt ook verschillend beleefd. Het is niet mogelijk voor iemand in te vullen wat dit betekent. Je kent het verhaal niet.
Dromen en verwachtingen sterven mee met dit kind.
Je hebt een vrije keus om over dit kindje te praten of niet. En met wie je dat wil doen. In dit rouwproces kun je ook verschillende emoties ervaren. Minimaliseer het verlies niet, geef het een plek in je bestaan. Ook dit is een deel van jouw leven.

In het rouwen is het van belang tijd te nemen om bezig te zijn met het verlies, de confrontatie aangaan. En tijd te nemen om niet met het verlies bezig te zijn, afleiding opzoeken en met andere dingen bezig zijn. Net als met het varen op een boot, je gebruikt twee riemen om vooruit te komen. Roei je met één riem, dan blijf je rondjes draaien.

Als je moeder op 10 jarige leeftijd overlijdt. Hoe de vroege dood van een moeder het leven verder heeft beïnvloedt daar gaat deze docu over. Het laat zien dat overleving stopt wanneer opnieuw een verlies wordt meegemaakt. Deze latere gebeurtenis zet een proces in werking en de confrontatie met die weggestopte gevoelens is de rode draad van deze documentaire.
Liesbeth Rasker haar uitgestelde rouwproces wordt mooi in beeld gebracht | Regisseur Tessa Louise Pope is regisseur en het verlies van haar moeder is ook haar bekend.

Rouw is een uniek proces, en er is geen "juiste" manier om het te doorstaan. Er staat ook geen tijd voor.
Gun jezelf de tijd om je emoties te voelen, of dat nu verdriet, boosheid, schuldgevoel of zelfs opluchting is. Deze gevoelens zijn allemaal normaal en maken deel uit van het verwerken van een verlies.

Een praktische oefening die kan helpen:
• Schrijf een brief aan degene die je verloren hebt. Vertel wat je voelt, wat je mist, of dingen die je nog graag had willen zeggen. Dit kan troost bieden en helpt je emoties te ordenen.

Daarnaast kan het fijn zijn om herinneringen levend te houden, bijvoorbeeld door foto’s te bekijken, rituelen te creëren of een speciaal moment in de week te nemen om stil te staan bij je verlies.
Tot slot: wees niet bang om hulp te vragen, of dat nu bij vrienden, familie of een therapeut is.
Rouwen hoef je niet alleen te doen.

Het boekje 'Vingerafdruk van verdriet' van Manu Keirse is een mooi boekje dat tot steun kan zijn voor iedereen die met verlies wordt geconfronteerd. Voor iedereen die een kind, een broer of een zus, de partner, een ouder, een vriend of een droom verliest. Het is niet alleen geschreven voor hen die het zelf moeilijk hebben, maar ook voor familieleden, vrienden en collega's van wie ze steun verwachten op hun moeilijke reis naar hernieuwd leven. Het is geen boek over dood. Het is een boek over leven, over het emotionele leven van iemand die wordt geconfronteerd met het verlies van een dierbaar iemand. Het is niet bedoeld om in één keer uit te lezen, of om eenmaal te lezen en weg te leggen, maar om telkens weer ter hand te nemen.

‘Bewustzijn van de verliezen in ons leven kan leiden tot meer verbondenheid met onszelf en een verdiept begrip van ons bestaan.’

Elke keer dat we om iemand of om iets geven, worden we geconfronteerd met het fundamentele levensfeit dat wij diegene of datgene ook weer zullen verliezen, én dat wij zelf ook verloren zullen gaan. Verlies is daarmee net zo fundamenteel voor het menselijk leven als de liefde.
In Verlieskunst integreren psychotherapeut Mai-Britt Guldin en theoloog-filosoof Carlo Leget de vijf dimensies van rouw: de fysieke, emotionele, cognitieve, sociale en spirituele. Door bestaande therapieën, hulpmiddelen en modellen uit de psychologie, de filosofie en de theologie te verbinden ontstond een geïntegreerd procesmodel (IPM) dat ons helpt de alomvattendheid van rouw te bevatten. Hoewel de confrontatie met de donkere en zware kant van het leven nooit een garantie is dat we veranderen in wijzere mensen, bestaat er wel degelijk een mysterieuze relatie tussen tegenslag en existentiële groei. De groei waarmee wij onszelf en anderen kunnen helpen.

Wanneer je een dierbare hebt verloren en je de vijf fasen van rouw doorloopt maar er toch niet goed uitkomt, dan is er maar één oplossing voor: EMDR.
Dit heb ik ontelbare keren in mijn praktijk gezien. Het resultaat is er gelijk en blijvend.
En als je nog sneller resultaat wilt: dan maak je een afspraak voor EMDR voor de vijf fasen, bespaar je jezelf een bak ellende.
Sterkte in ieder geval.

In een rouwproces vragen mensen zich vaak af of dit proces goed gaat. Ze maken zich zorgen dat ze de rouw niet goed doorwerken, waardoor ze later met problemen blijven zitten. Wanneer mensen al in een begeleidingstraject zitten, nemen we op zo’n moment door hoe een rouwproces eruit kan zien en wat daarin van belang is. Mocht je deze zorg echter herkennen en geen begeleiding hebben, of mocht je je zorgen maken over iemand in je omgeving, dan kun je terugvallen op de Rouwmeter. Fonds slachtofferhulp heeft deze samen met deskundigen gemaakt. Hij is er zowel voor volwassenen als voor kinderen. Door het invullen van vragen over je functioneren, krijg je zicht op hoe een
rouwproces doorlopen wordt en of er hulp nodig is of niet. Een waardevol hulpmiddel!

In Traditional Chinese Medicine (TCM), emotions have both an emotional and physiological relationship with organs. This concept is based on the idea that emotions have specific impacts on different organs in the body, and each organ is linked to a particular emotion.

According to TCM, grief is related to the lungs and the metal element. The lungs are our first line of defense against external pathogens, and their primary function is to disperse and disseminate Qi throughout the rest of the body. Prolonged, unprocessed grief impairs the lungs’ function and consumes the Qi. This helps explain why, when we are experiencing grief, we may feel low energy, fatigued or notice our immune system not functioning as efficiently as it normally does.

TCM practices like acupuncture, herbal remedies, breathing exercises, and qigong are used to help restore balance in the lungs and release stuck grief.

Emotional expression and the release of sadness through crying or mourning rituals are considered important for maintaining lung health and emotional equilibrium.

Het lijkt contra - intuïtief, maar ware troost is pijn te erkennen en het niet proberen weg te halen. Als het ons lukt om de emoties die bij rouw komen kijken te aanvaarden zonder deze te willen helen of actief te veranderen , valideren we deze. dit is belangrijk voor het proces.

De reflex om de pijn weg te willen halen zit diep in ons geworteld.

Een plotseling verlies kan zo abrupt zijn, dat je niet eens afscheid hebt kunnen nemen. Wat pijnlijk en verdrietig. Wat kun je dan nog vaak denken; wat …. als….hoe…

Wat had je nog willen zeggen? Of wat had je graag nog willen doen? Wat had je graag nog willen delen?

Schrijf het op 'in briefvorm'. De brief hoeft niet gedeeld te worden en hoeft niet kloppend of perfect te zijn, het gaat erom gedachten te ordenen, te verwoorden en te uiten.

Zou je meer hulp willen bij het omgaan met verlies, neem gerust vrijblijvend contact op. Enkele sessies kunnen al veel handvatten geven voor het omgaan met verlies en verdriet.

Elk rouwproces is uniek. Wat de ene persoon helpt bij de verwerking, helpt de andere persoon mogelijk niet. Tips zijn daarom weinig ondersteunend.

Een rouwproces wordt moeizaam als de persoon niet in staat is, om wat voor reden dan ook, de pijn van het verlies te verwerken. In zo'n situatie kan het zinvol zijn om professionele hulp te zoeken om te voorkomen geisoleerd te raken.

Boekentip: 'Verdriet is een werkwoord' van Margriet van der Kooi

Mooi geschreven met heel veel voorbeelden uit haar jarenlange ervaring als geestelijk verzorger.

Ik begin altijd met een kennismakingsgesprek. Ik zie dit als een volwaardig eerste gesprek, maar het geeft je de mogelijkheid om de sfeer in mijn praktijk te proeven en mij en mijn manier van werken te leren kennen. De basis van rouwtherapie is het vertrouwen dat je je door mij gezien en gehoord voelt.

Voorafgaand aan het kennismakingsgesprek stuur ik je een vragenlijst om je hulpvraag en je situatie alvast in kaart te brengen.

Tijdens het kennismakingsgesprek zal ik mijn manier van werken toelichten en is er gelegenheid om te vertellen waar je graag hulp bij wilt. Er is ruimte voor het verhaal, de emoties, de vragen of dilemma's die er zijn.

Aan het einde van het gesprek weet je meestal wel of je verder wilt gaan, maar je mag het ook allemaal even laten bezinken voor je besluit of je verder wilt gaan met de gesprekken of niet. Desgewenst maken we een afspraak voor een volgend gesprek, dit is meestal om de twee weken maar dit kan ook vaker of minder vaak.

In de verdere gesprekken sluit ik aan bij waar jij op dat moment het meeste behoefte aan hebt. Ik werk persoonsgericht en kan daardoor jouw proces volgen.

We bespreken je doelen en wensen en we stellen samen een behandelplan op. Een behandelplan gaat over je doelen, waarom dat nodig is en hoe het vervolgtraject eruit ziet, het geeft richting aan de gesprekken. Het aantal gesprekken varieert gemiddeld tussen de vier en twaalf keer, maar is altijd afhankelijk van jouw wensen en jouw proces.

Het is een hele opgave je balans te hervinden en je verlies in je leven te integreren. Ik help je graag met uitleg, wat rouwen met je doet in lichamelijk, emotioneel en mentaal opzicht. Door oefeningen, om stil te staan bij wat je denkt, voelt en doet in je rouwproces. Om langzaam maar zeker weer vertrouwen te krijgen en te voelen dat je weer kunt 'leven' in plaats van 'overleven'.

Je moet het wel zelf doen, maar je hoeft het niet alleen te doen.

Met mijn ziel onder de arm
Tussen welkom heten en afscheid nemen
van Riet Fiddelaers-Jaspers

In dit boek wordt duidelijk hoe onlosmakelijk liefde en rouw met elkaar verweven zijn. Rouwen doen we niet alleen bij een verlies door de dood, maar ook bij een verlies door echtscheiding, van werk gezondheid of ideaal.
Aan de hand van stappen in de verliescirkel neemt ze de lezer mee op verkenning door het rouwlandschap.

Goedemorgen
als psycholoog het hebben over rouwverwerking dan zie je al dat ze het alleen maar uit een boekje hebben geleerd, rouw verwerk je niet dat gaat je hele leven mee…..afval verwerk je……!!!

Omgaan met verlies door Marieke de Bruijn.

Veel mensen weten niet goed meer hoe ze kunnen rouwen. Door ontwikkelingen in onze tijd en maatschappij missen we daarmee iets kostbaars. Rituelen rondom rouwen hebben nl. een functie.
Bijv. elkaar opzoeken en luisteren is belangrijk, want rouwen kan een mens niet alleen.
Gun je zelf rust, overleven na een verlies is zwaar werk, het kost veel energie.
Voel je niet schuldig als je je gewone taken even niet goed kunt afmaken.
Iedereen rouwt op een andere manier.
Mannen rouwen anders dan vrouwen.
Rituelen helpen verdriet vorm te geven, helpen kenbaar te maken dat er je een overgang maakt naar een nieuwe manier van leven.

Er bestaat geen lijden in de wereld, alleen maar een verhaal dat je ertoe brengt te geloven dat het wel zo is.
Geen enkel lijden ter wereld is echt. Is dat niet geweldig?
Doe onderzoek en ontdek het zelf.
Totdat we inzien dat de dood net zo goed is als het leven en dat hij altijd precies op het juiste moment komt, spelen we de rol van God zonder dat we ons daarvan bewust zijn en dat doet altijd pijn. Zodra je je mentaal verzet tegen wat is voel je verdriet en schijnbare afzondering. Er bestaat geen verdriet zonder verhaal. Wat is is. Jij bent het.

Bij rouw komen we al snel een overlevingssysteem. We vluchten voor de pijn ,vechten of bevriezen. Om uit deze overleving te komen is het 1e wat nodig is, jouw pijn 'toe te eigenen'. Geef het die plek die het verdiend en zonder oordeel voel de 'au plek' na. Ga niet in het verhaal van je denken zitten op zoek naar de oorzaak enz maar doorvoel en accepteer dat het er is.

Succes en sterkte.

Een mooie manier om verder en anders te kijken naar de dood.

Een nieuwe podcast over troost.
we hebben allemaal troost nodig. Eva van Pelt interviewt mensen over wat ze nodig hebben om getroost te worden.
Ze eindigt met een lied, wat troost geeft!
Een echte aanrader!

Mijn tip is het boek "Een kijkje in de hemel" van Marie-Claire van der Bruggen.
Zij heeft prachtige heldere boekjes geschreven die de dood op een andere manier benaderen.

Voor mij was het verlies van mijn moeder erg zwaar. Natuurlijk had ik mijn familie om mee te rouwen. De pijn blijft. De uitvaart was erg prachtig geregeld door een partij.

Voor mij persoonlijk was de locatie perfect en het personeel van het uitvaartcentrum zorgde er voor dat we nergens aan hoefde te denken behalve het afscheid.

Mijn tip is: Een afscheid onder goede begeleiding/ goede handen kan het afscheid minder moeilijk maken. Hier is de partij die was ingezet: bakx-uitvaartzorg

Er bestaat geen 'goede' manier van rouwen. Voor iedereen kan dit proces anders verlopen. Vergelijk jezelf niet met andere mensen en wat ook niet helpt is om te vergelijken wie het meest verdrietig mag zijn. Hoe we pijn verwerken en hoeveel tijd we daarvoor nodig hebben is per persoon anders.

Voor de verwerking/verweving van rouw is confrontatie nodig.
Dit komt omdat onze hersenen tot het verlies een soort van kaart hebben opgeslagen (zie het maar een beetje als Google Maps) van hoe de situatie toen was. Met datgene dat verloren is, zijn allerlei koppelingen opgeslagen.
Dus elke keer als zo'n koppeling wordt ge-activeerd gaat de kaart de oude routes aangeven. Echter klopt dit niet meer met de werkelijkheid.
Hierdoor zal - met de tijd - een nieuwe kaart ontstaan. Deze komt naast - of als kopie van - de oude kaart. Daarom is rouw ook nooit echt klaar, want die kaart is telkens zich aan het aanpassen.

Boekentip
'Alles lijkt zoals het was' van Frits Spits
Over liefde, leven en verlies.
'Alles lijkt zoals het was' toont de kracht van taal, muziek en liefde. Het staat vol persoonlijke en herkenbare verhalen die ontroeren en troost kunnen bieden.
Een echte aanrader in tijden van rouw!

Wees niet bang, Je mag opnieuw beginnen
Vastberaden doelgericht of aarzelend op de tast
Houd je aan regels, volg je eigen zinnen
Laat die hand maar los of pak er juist een vast

Wees niet bang, voor al te grote dromen
Ga als je het zeker weet en als je aarzelt wacht
Hoe ijdel zijn de dingen, die je je hebt voorgenomen
Het mooiste overkomt je, het minste is bedacht

Wees niet bang, voor wat ze van je vinden
Wat weet je van een ander, als je jezelf niet kent
Verlies je oorsprong niet, door je te snel te binden
Het leven lijkt afwisselend, maar zelfs de liefde went

Wees niet bang, Je bent een van de velen
Tegelijk is er maar een als jij
Dat betekent dat Je vaak zult moeten delen
En soms zal moeten zeggen, laat me vrij

Tekst: Freek de Jonge
Uit: De Kneep (2003) Muziek: Henk Hofstede

Boekentip
Stervelingen van Fokke Obbema
Fokke Obbema heeft veertig gesprekken gevoerd met mensen die niet meer om de dood heen kunnen of willen.
Een boek vol levenswijsheid waarin ons leven in het licht van de eindigheid ervan wordt bezien.
Dit heeft raakvlakken met rouw en verlies.

Er gaat veel mis bij de communicatie met mensen die in de rouw zijn. Rouw gaat over verlies niet alleen bij overlijden maar bijvoorbeeld ook verlies van gezondheid of bij een scheiding.

Veel wordt er tegenwoordig over geschreven en dat is goed. Echter, wat er ook gebeurt, is dat de angst om iets verkeerd te zeggen ervoor zorgt dat er met een grote boog om rouwenden heen gelopen wordt. En dat is nu juist niet de bedoeling. Rouw is enorm kwetsbaar. Veel kan verkeerd vallen bij de rouwende daarom is het goed de tips over wat je dan wél kunt zeggen te lezen en er vervolgens je eigen methode van te maken. Wat past bij jou om te doen of te zeggen. We voelen ons vaak overvallen op zo'n moment en dan is het risico groot net iets heel onhandigs te doen.

Bij rouw zijn alle gevoelens en normaal. Niets is gek, stom of fout. Censureer jezelf niet te veel. Je kunt ervan uitgaan dat als jij iets voelt, heel veel mensen die gevoelens zullen herkennen. Hetzelfde geldt voor gedachtes. Veroordeel jezelf er niet om.

Rouwen is een persoonlijk proces. Een ieder doet dat op zijn eigen manier Er is geen goed of fout..

Laat je niet opjagen door je omgeving. Rouwen is hard werken en kost energie. Het is belangrijk hier alert op te zijn en stapsgewijs op te bouwen naar werk, studie etc. Geef aan wat je behoefte is. Daarin speelt
zelfzorg een belangrijke rol zoals rustig aan doen maar ook communiceren en dicht bij jezelf blijven etc.

Realiseer je dat rouw niet makkelijker is als je een slechte relatie met iemand had. Alles wat je bij het leven van die persoon niet aan hebt kunnen gaan, alles waarin je tekort bent gekomen, alle pijn en wonden die je hebt opgelopen, maken het rouwen gecompliceerder, omdat er geen mogelijkheid meer is om het anders te doen. Daarbij is er vaak de schok omdat je dit helemaal niet had verwacht, je dacht dat het makkelijker zou zijn als iemand uit het leven verdwenen zou zijn.
Zoek hulp als je hierin vastloopt.

Boekentip: Vertroostingen van Dirk de Wachter
In dit persoonlijke boek onderzoekt Dirk De Wachter hoe we in de moeilijkste momenten troost kunnen vinden. Die zit in kunst, in natuur, in schoonheid, in gedachten en rituelen, maar vooral: in de ander.

Als mens verliezen we voortdurend iets/iemand, we moeten steeds loslaten, afscheid nemen van iemand, iets opgeven. Steeds verandert het leven.
Maar we verliezen niet alleen, we winnen ook. Het leven biedt ons de gelegenheid juist door die veranderingen ons wezen te ontplooien. We laten in zo'n periode kanten van onszelf achter en leren nieuwe kanten van onszelf kennen. Als we kunnen rouwen, is dat misschien juist een kans om iets wezenlijks te ervaren.
Het is van beslissend belang, dat we niet alleen de scheiding kunnen verdragen, maar juist doordat we door dit proces heen gaan, in staat zijn onszelf anders te beleven. Met nieuwe waarden.
Juist als je aangeslagen bent, weet je je op het essentiële terug te trekken. Juist bij scheiding bestaat de behoefte aan binding. Er is niet alleen dood. Er bestaat ook liefde. Contact met jezelf, met je eigen diepte en met de wereld om je heen.

Rouwen is de achterkant van houden van! Hoe meer je houdt van iemand, hoe groter de wond als je diegene verliest. Niemand weet hoeveel en op welke manier je van de overledene hebt gehouden, hoe het voelt aan jouw binnenkant. Dat maakt ook dat ieders rouwproces uniek is. Luister dan ook naar je eigen gevoel in het rouwproces en loop je eigen route in het rouwlandschap.

In het verleden overheerste bij veel therapeuten de gedachte dat je door rouw heen moest in fases om het af te kunnen sluiten.
Nu kijken we naar rouw als iets wat niet afgesloten hoeft te worden. Je hoeft iets of iemand niet los te laten die je niet wil loslaten.

Rouwen kan betekenen dat je altijd blijft rouwen om hetgeen je verloren hebt. Het mag geïntegreerd worden in je leven, het is er en gaat met je mee. Het vinden van een vorm die prettig en draagbaar is is dan de uitdaging, maar alles is goed.
Stop het gevoel niet weg het mag er zijn.