Tips bij rouwverwerking

Als iemand er niet meer is kan de relatie wel blijven bestaan. Al is het dan in een andere vorm. Sterke liefde sterke verbinding

For all of you who are grieving, there is a wonderfull book that might be helpful to you. The title: it's ok that you're not ok, meeting grief and loss in a culture that doesn't understand by Megan Devine.

 

This book is a permission slip to feel what you feel, do what you do and say what you say when life finds you in a place of profound loss and the world seems hell-bent on telling you the right way to get back to being the person you'll never be again.

It may be so, that the experience of the writer is not comparable to yours, on the other hand it helps you to allow yourself to be compassionate to yourself and to reach out for help to bear the pain without suffering.

Kubler Ross heeft de rouw beschreven in 5 fases.

1.ontkenning
2. woede
3. marchanderen
4. verdriet, depressie
5. aanvaarding

Deze beschrijving kan je zicht geven op je eigen rouwproces.
Misschien is er een fase bij, die je wellicht niet beleeft, waardoor het rouwen staakt.
Alle gevoelens doorleven leiden tot aanvaarding van het verlorene.

Boekentip
Helpen bij verlies en verdriet
van Marin Keirse
In dit boek staan verschillende tips die je kunnen helpen bij rouw.
Het gaat niet om het verwerken van rouw , maar om rouwarbeid.
Een echte aanrader

Verliescirkel

Bij de website In-de-wolken kan je een verliescirkel bestellen.

Deze verliescirkel kan je gebruiken in de begeleiding van jongeren en volwassenen. Het maakt het bespreken van de verliescirkel concreter en makkelijker. De cliënt bepaalt zelf waar hij/zij over wil spreken.

Hou van het leven. Haat je het leven zoek dan hulp. Doe het als je een been breekt ga je ook naar de dokter

Een nieuw jaar is aangebroken. Voor veel mensen is dat een moment van terugkijken en vooruitkijken, even stilstaan bij wat is geweest en wat nog komen gaat. Als je een dierbare bent verloren, is de jaarwisseling soms heel confronterend. Je sluit het jaar af waarin je misschien nog wel samen was. Of er is weer een jaar voorbij dat jouw geliefde niet meer mee heeft kunnen maken, waardoor je verder van elkaar af komt te staan.⁠
⁠
✨ Misschien kun je het een moment van mooie herinneringen maken, uit dankbaarheid voor wat er geweest is, voor jullie liefde.⁠

Als rouwen je zwaar valt

Rouwen doet pijn en kan heel zwaar zijn. Realiseer je dat je verlies niet het hele verhaal is van je leven. Het is enkel een deel van je leven. Praat erover en haal fijne herinneringen van jullie samen op.

Onderstaande was ooit voor mij zeer helpend in mijn rouw proces en in die van mijn cliënten en daarom deel ik hem graag met jullie:

Dierbare overledenen worden intern gemaakt als een innerlijk kompas, coach en/of rolmodel. Je neemt ze mee in je beslissingen en acties. Je verinnerlijkt deze personen die je zo lief zijn om ze op die manier nog deel uit te kunnen laten maken van je leven. Zo leven ze voort in jou!

We laten ze los om ze anders vast te houden!

Rouwen is voor iedereen anders. Er is geen vast recept voor het rouwproces. Je kan wel zeggen dat er een aantal rouwtaken verrichten moeten worden bij een groot verlies. Dat zijn:
1. de realiteit onder ogen zien
2. de pijn ervaren
3. je aanpassen en opnieuw leren genieten terwijl je de herinnering bewaart. 4. de dierbare overledene niet loslaten, maar anders vasthouden.

Er is geen vaste volgorde, voor d emeeste mensen lopen deze 4 rouwtaken door elkaar. Onvoltooide rouwtaken

Boekentip 'Vingerafdruk van verdriet- woorden van bemoediging' van Manu Keirse.

Manu Keirse is een autoriteit op het gebied van rouw en heeft meerdere boeken hierover geschreven.

Dit boekje biedt steun en troost aan mensen die geconfronteerd zijn met verlies. Het is het helemaal waard om jezelf cadeau te doen in deze moeilijke tijd van je leven. Het is een boekje dat je elke keer er weer even bij kunt pakken als een troostende metgezel waarin mooie teksten en gedichten staan en je het gevoel geven niet alleen te zijn.

Na een groot verlies ben je in de rouw. Rouw is er na het overlijden van een geliefde of een dierbaar persoon. Rouw is er ook na het verlies van je baan, je relatie of je gezondheid. Rouw gaat ook over het niet hebben van datgene waar je ten diepste naar verlangt. De rouw gaat in dit geval over het leven dat je voor jezelf wenst en dat je niet in vervulling ziet gaan. Denk aan ongewenste kinderloosheid, het verliezen van een familieband, een veranderende relatie vanwege een zieke of dementerende partner.

Wie in de rouw is, voelt zich soms heel alleen en onbegrepen. Het is moeilijk om te zien dat de wereld verdergaat op het moment dat de jouwe stilstaat. Het vinden van steun en begrip vanuit de omgeving is dan ook van groot belang. Soms is die er niet of onvoldoende. Soms heb je behoefte aan meer. Ga dan op zoek naar hulp. Rouwen hoef je niet alleen te doen.

Je mag je schuldig voelen, maar dat betekent niet dat je schuldig bent!

Herverbinden
Delen hoe het precies gegaan is en hoe het nu gaat. Het verlies, het afscheid, de tijd die volgde en hoe het nu is. Vertellen over hoe het was, niet globaal, maar precies, zoals je het nu ziet, met aandacht voor hoe het nu voelt. Echt praten, met gevoel, en gehoord worden - een therapeut waar je een ‘klik’ mee hebt biedt de benodigde aandacht en veilige ruimte. Herverbinding is mogelijk.

Iedereen gaat op zijn eigen manier om met rouw. Er zijn heel veel factoren die jouw rouwproces beïnvloeden, zoals je opvoeding.

Heb jij bijvoorbeeld geleerd dat je mag rouwen? Dat je erover mag praten? Dat je aan mag geven wat je wel of niet prettig vindt? Of wat je nodig hebt? Niet iedereen kan ja zeggen op bovenstaande vragen en sommige mensen hebben daardoor het gevoel dat ze het allemaal alleen moeten doen, dat ze hierbij geen hulp mogen vragen.

Maar hoe moeilijk het soms ook is om hulp in te schakelen, weet dat je het niet alleen HOEFT te doen.

Rouwen gaat over verlies. we verbinden rouw veelal met het verlies van een dierbare. Maar rouwgevoelens kunnen ook ontstaan door verlies van werk, huis, relatie of gezondheid. Dan is verwerken van alle gevoelens die daarbij horen net zo essentieel. Ook dan kan je behoefte hebben aan steun om hiermee om te gaan. Aarzel dan niet om iemand te benaderen als dat nodig is!

Boeken tip: Manu Keirse "Helpen bij verdriet en verlies"is een prachtig boek die heel duidelijk laat zien dat rouw geen proces is.

Een proces verondersteld dat je ergens begint, namelijk met veel verdriet, en dat je dan dan na een lange weg "uit" komt. Dat is meestal niet zo.

Rouwen is een taak. Een taak die veel enrgoe kost en onderdelen kent die ook weer als een doolhof door elkaar heen lopen.

Hij geeft praktische tips voor de rouwende en de omgeving. Voor de omgeving geld in hoofdzaak: ten eerste: luister, ten tweede: luister en ten derde.....luister! (en kom als.je.blieft niet met je eigen ervaringen!!!

Het boek schenkt ook heel goed aandacht aan de verschillende vormen van rouw. Zowel goed wanneer je er zelf midden in zit als wanneer je er vor iemand wil zijn in rouw.

Rouwen is een heel persoonlijk proces. Er zijn boekjes waarin het rouwproces beschreven staat. Dit is een soort gemiddelde, een schets van hoe het meestal gaat.

Maar maak je geen zorgen als je niet het spoorboekje van het rouwen volgt. Dat is er namelijk niet. Rouwen is van zoveel factoren afhankelijk dat er geen persoonlijke handleiding voor is.

Neem tijd en rust om te voelen wat er is, wat het ook is en laat de tijd zijn werk doen.

Rouw

In dit stuk beschrijf ik het gedrag en emoties die mensen kunnen hebben bij het overlijden van een dierbare, een scheiding, bij het afscheid van een kind die uit huis gaat, liefdesverdriet, een partner die ziek wordt bij een vriendschap die verbroken wordt.

Welke emoties en gedragingen kun je hebben als je in de rouw bent?

Tegenstrijdigheid in gevoelens en gedrag. Boos en verdrietig, van alles willen doen maar tot niets in staat voelen. Hulp willen van anderen, maar tegelijkertijd alleen willen zijn.

Afspraken vergeten, taken niet afmaken, geen structuur kunnen aanbrengen, niet weten welke dag het is, niet weten hoe laat het is.

Schuldgevoel over dingen die je wel of niet hebt gedaan toen je dierbare nog leefde, had ik maar dit gezegd of gedaan. Schuldgevoel omdat jezelf nog leeft maar de ander dood is.

Bang zijn dat ook andere dierbaren zullen komen te overlijden of weggaan.

Boosheid: boos op de overledene omdat hij de ander achterlaat, boos op de omgeving bijvoorbeeld agressie voelen als je een zwangere vrouw ziet omdat jezelf een miskraam hebt gehad. Of een stelletje tegenkomt dat zich verliefd gedraagt als je liefdesverdriet hebt.

Schaamtegevoel: Als kind je schamen ten opzichte van leeftijdgenootjes, omdat je geen moeder meer hebt. Een man die zich schaamt over het verdriet dat hij ervaart nadat zijn moeder is overleden

Depressieve gevoelens van wanhoop en verdriet: nergens meer zin in hebben, piekeren, pessimistisch, eenzaamheid, gevoelens van waardeloosheid.

Dromen: nachtmerries en andere beangstigende dromen.

Lichamelijke reacties zoals: Ervaren van dezelfde lichamelijke symptomen waar aan de naaste is overleden, verlies van eetlust, te veel eten, hyperventilatie, wegvallen van seksueel verlangen, lusteloosheid.

Bron: Manu Kierse: helpen bij verlies en verdriet

Heb je hulp nodig bij het verwerken van een verlies op welk gebied dan ook? Maak een afspraak met een therapeut.

Rouwen is niet iets wat vanzelf "over" gaat, het is ook niet iets waarvan je vantevoren kunt zeggen hoe lang het gaat duren. Het is ook niet iets waar je met een pil wat aan kunt doen. Het heeft tijd nodig.

Rouwen is de andere kant van de liefde zegt prof. Manu Keirse heel mooi. Rouwen is stil zijn, is soms een dag in bed willen blijven. Is het soms van de daken willen schreeuwen als iedereen weer zijn gangetje gaat en van jou verwacht dat jij dat ook weer doet. Maar zo werkt het niet.

Rouwen is tijd nemen om een wond te laten helen, rouwen is tijd nemen om dat wat er echt niet meer is langzaam tot je door laten dringen. Rouwen is ook leren het vuur van je eigen leven weer durven aan te steken, jezelf daar toestemming voor leren geven.

Je hoeft dat niet alleen te doen. Soms zullen er dagen zijn waarop je echt alleen wil zijn, met je gedachten, met je herinneringen, met foto boeken, met een pen en papier.

En soms zijn er dagen waarop dat echt niet lukt en je graag gezelschap hebt om er nog eens, misschien alweer, over te praten. Doe dat. Maak een lijst van mensen van wie je zeker weet dat je ze kunt bellen. Ook als iedereen denkt dat je de draad alweer hebt opgepakt. Je hoeft het niet alleen te doen.

Besef dat rouwen, keihard werken is! Dat je moe bent in een periode waarin je verlies hebt ervaren, is helemaal niet zo gek. Het hoort er bij. Het betekent dat je dan ook op tijd aan de bel moet trekken en op tijd een herstelmoment moet pakken. Het gaat in een golfbeweging. De boog kan niet altijd gespannen staan.
Gun jezelf de tijd en veroordeel jezelf niet dat het niet snel genoeg gaat.
Er komt ooit ergens een keer " opeens"" een moment dat je je iets lichter voelt en dat betekent dat je in een opwaartse spiraal gaat. Sterkte en succes!

Boekentip: RRRauw! van Carina Wiegman

RRRauw! vertelt het hilarisch ontroerende jaar van een kleurrijke rouwdouwer die je met de speed of love vanuit de veilige knuffelvortex van haar grot meesleept door een volle bak echte rouw en de liefde die met kwetsbare humor overeind blijft als twee geliefden in drie maanden tijd versneld samen oud worden.

Verdrietig en niet alleen!

Soms is het fijn om verdriet te delen en er erkenning voor te krijgen. Daarom hebben we in Oss een Rouwcafé opgezet. Deelnemers geven aan dat ze het als zeer prettig ervaren dat het verdriet er gewoon mag zijn, ook als hun dierbare jaren geleden is overleden.

Misschien dat er bij jou in de buurt een lotgenotengroep is voor mensen in rouw? Steun in rouw kan heel helpend zijn.

Boekentip
'Stad vol ballonnen' van Femke van der Laan
Een jaar van rouw

Uitzending gemist:
DWDD Summerschool, hoe ga je om met rouw?
Heb verdriet en deel verdriet!
Prachtige uitzending!

Rouw die blijft voortduren betekent dat de onthechting niet tot stand komt.

Dit kan voortkomen uit eerdere onveilige hechtingservaringen, meestal in de vroege jeugd. Daardoor heeft iemand niet geleerd om emoties die bij een verlies horen op een adequate manier te reguleren en /of steun hierbij te zoeken.

Hierop gerichte hulp kan een gestagneerd rouwproces weer op gang brengen.

Neem tijd en ruimte voor jezelf na een afscheid. Het heeft geen zin zo snel mogelijk terug alles te willen opnemen, als je hierdoor uiteindelijk weer een stap achteruit moet zetten.

"Verdriet als reactie op het verlies van iemand die ons dierbaar is, kan lang duren. Het kan steeds weer onverhoeds opkomen, in golven die ons nog weken en maanden na het verlies kunnen overspoelen.

Maar ook in die gevallen heeft de geest manieren om zichzelf te genezen. Zelfs bij -bijna ondraaglijk- verdriet ontdekken de meesten dat het leven geleidelijk zijn loop herneemt en dat ze af en toe weer kunnen lachen."

(uit mindfulness en bevrijding van depressie door M.Williams et al.)

Aandacht voor welke gevoelens je ervaart op dit moment, zonder je eraan vast te klampen en zonder ze weg te duwen helpt om het verlies een plaats te geven en om de draad van leven weer op te pakken.

Een aangrijpend maar prachtig boek over verlies en weer betekenis geven aan het leven is geschreven door Victor E. Frankl, "De zin van het bestaan"

Hierin beschrijft hij als wetenschapper maar ook als slachtoffer het belang van betekenis geven aan verlies.

Een verlies leert je hoe kostbaar juist de gewone, dagelijkse, vanzelfsprekende dingen zijn. Dat is een enorme verrijking van je leven.

Vier zoveel mogelijk van deze ‘gewone’ momenten van toen en nu, en blijf dit doen.
Welke ‘gewone’ momenten ga jij vieren en waarom?

Rouwen kan verwarrend zijn als je ambivalente gevoelens en gedachten ervaart voor degene die is overleden. Dit kan het rouwproces belemmeren/stagneren. Gun jezelf dan een aantal gesprekken met een therapeut, om deze te onderzoeken en te erkennen.

Voel je niet persoonlijk gekwetst als vrienden en familie weinig aandacht voor je verlies lijken te hebben. Dat gebeurt meestal niet uit onverschilligheid.

Mensen hebben er in dit soort situaties vaak de grootste moeite mee zich een houding te geven. Zij weten zich geen raad met hun eigen gevoelens. Je maakt het hen en jezelf een stuk makkelijker als je zo nu en dan over je verlies spreekt.

Neem de tijd om te rouwen. Vooral in het begin, dan staan mensen nog dicht om je heen en steunen je. Gebruik de steun die je krijgt, weet dat de mensen die je willen steunen dit ook graag voor je doen.

In Nederland rouwen we kort om verlies van dierbaren, in veel landen is dat anders en staat er een langere tijd voor. Ook als eer voor de overledene, maar dit is ook als verwerking.

Als je in rouw bent lijkt het soms alsof de tijd stil staat, terwijl het leven gewoon doorgaat, lijkt voor jou alsof dat niet zo is.

Rouwen laat je stil staan, het laat je terugkijken. Daarvoor is het ook nodig om de tijd te nemen. Je wordt immers gevraagd om tot besef en acceptatie te komen.

Daarvoor is zorgzame aandacht nodig voor dat wat zich aandient. Het tempo wat daarbij past is voor iedereen verschillend.

‘Bewustzijn van de verliezen in ons leven kan leiden tot meer verbondenheid met onszelf en een verdiept begrip van ons bestaan.’

Elke keer dat we om iemand of om iets geven, worden we geconfronteerd met het fundamentele levensfeit dat wij diegene of datgene ook weer zullen verliezen, én dat wij zelf ook verloren zullen gaan. Verlies is daarmee net zo fundamenteel voor het menselijk leven als de liefde.
In Verlieskunst integreren psychotherapeut Mai-Britt Guldin en theoloog-filosoof Carlo Leget de vijf dimensies van rouw: de fysieke, emotionele, cognitieve, sociale en spirituele. Door bestaande therapieën, hulpmiddelen en modellen uit de psychologie, de filosofie en de theologie te verbinden ontstond een geïntegreerd procesmodel (IPM) dat ons helpt de alomvattendheid van rouw te bevatten. Hoewel de confrontatie met de donkere en zware kant van het leven nooit een garantie is dat we veranderen in wijzere mensen, bestaat er wel degelijk een mysterieuze relatie tussen tegenslag en existentiële groei. De groei waarmee wij onszelf en anderen kunnen helpen.

Wanneer je een dierbare hebt verloren en je de vijf fasen van rouw doorloopt maar er toch niet goed uitkomt, dan is er maar één oplossing voor: EMDR.
Dit heb ik ontelbare keren in mijn praktijk gezien. Het resultaat is er gelijk en blijvend.
En als je nog sneller resultaat wilt: dan maak je een afspraak voor EMDR voor de vijf fasen, bespaar je jezelf een bak ellende.
Sterkte in ieder geval.

De EvE Foundation biedt lotgenotencontact en ondersteuning aan jongeren na het verlies van één of beide ouders. Vanaf november 2023 gaat de EvE Foundation ook een programma starten voor ouders (met kinderen) die een partner hebben verloren. In het programma is veel aandacht voor het delen van elkaars verhalen, zingeving, de opvoeding van de kinderen en gezinsdynamiek.

Hoe gaan jongeren om met het verlies van ouder? Kunnen ze nog opgroeien tot gelukkige mensen of is hun leven voor altijd getekend door dit verlies? Op deze vragen probeerde ik – na het plotselinge overlijden van mijn man en vader van onze twee kinderen – antwoord te vinden. Ik sprak met jongeren die één of beide ouders hebben verloren en met experts op het gebied van rouw, jongeren en puberteit. Deskundigen die hebben meegewerkt aan het boek zijn o.a. Tim Overdiek, Manu Keirse en Yvonne van Sark. Het resultaat van mijn 'zoektocht' heb ik vastgelegd in mijn boek 'Niet alleen op de wereld'. Het boek is te bestellen bij de online boekenwinkels en de opbrengsten gaan naar de EvE Foundation; een stichting die ondersteuning biedt aan jongeren tussen de 14 en 24 jaar, na het verlies van één of beide ouders.

In een rouwproces vragen mensen zich vaak af of dit proces goed gaat. Ze maken zich zorgen dat ze de rouw niet goed doorwerken, waardoor ze later met problemen blijven zitten. Wanneer mensen al in een begeleidingstraject zitten, nemen we op zo’n moment door hoe een rouwproces eruit kan zien en wat daarin van belang is. Mocht je deze zorg echter herkennen en geen begeleiding hebben, of mocht je je zorgen maken over iemand in je omgeving, dan kun je terugvallen op de Rouwmeter. Fonds slachtofferhulp heeft deze samen met deskundigen gemaakt. Hij is er zowel voor volwassenen als voor kinderen. Door het invullen van vragen over je functioneren, krijg je zicht op hoe een
rouwproces doorlopen wordt en of er hulp nodig is of niet. Een waardevol hulpmiddel!

Prachtig boekje van Manu Keirse voor iedereen die met verlies van een dierbare wordt geconfronteerd. Een steunend boekje wat zeker niet bedoeld is om in één keer uit te lezen.

In Traditional Chinese Medicine (TCM), emotions have both an emotional and physiological relationship with organs. This concept is based on the idea that emotions have specific impacts on different organs in the body, and each organ is linked to a particular emotion.
According to TCM, grief is related to the lungs and the metal element. The lungs are our first line of defense against external pathogens, and their primary function is to disperse and disseminate Qi throughout the rest of the body. Prolonged, unprocessed grief impairs the lungs’ function and consumes the Qi. This helps explain why, when we are experiencing grief, we may feel low energy, fatigued or notice our immune system not functioning as efficiently as it normally does.
TCM practices like acupuncture, herbal remedies, breathing exercises, and qigong are used to help restore balance in the lungs and release stuck grief.
Emotional expression and the release of sadness through crying or mourning rituals are considered important for maintaining lung health and emotional equilibrium.

Het lijkt contra - intuïtief, maar ware troost is pijn te erkennen en het niet proberen weg te halen. Als het ons lukt om de emoties die bij rouw komen kijken te aanvaarden zonder deze te willen helen of actief te veranderen , valideren we deze. dit is belangrijk voor het proces.

De reflex om de pijn weg te willen halen zit diep in ons geworteld.

Vergelijk verdriet met het beeld van een schaduw. Verdriet na verlies gaat je leven lang mee, net zoals een schaduw je overal vergezelt. Je schaduw is soms groot en soms klein, soms ligt het voor je en soms achter je. Soms is het er en soms zie je de schaduw niet. Je kunt een hoek van een straat omslaan en plots ligt de schaduw levensgroot voor je voeten. Ze stapt dan elke stap weer met je mee. Zo is het ook met verdriet, het kan opeens weer levensgroot aanwezig zijn, op een moment dat je het niet verwacht.

Prachtige metafoor, ik geef hem vaak door aan mijn clienten.

Er bestaat geen 'goede' manier van rouwen. Voor iedereen kan dit proces anders verlopen. Vergelijk jezelf niet met andere mensen en wat ook niet helpt is om te vergelijken wie het meest verdrietig mag zijn. Hoe we pijn verwerken en hoeveel tijd we daarvoor nodig hebben is per persoon anders.

Elk rouwproces is uniek. Wat de ene persoon helpt bij de verwerking, helpt de andere persoon mogelijk niet. Tips zijn daarom weinig ondersteunend.

Een rouwproces wordt moeizaam als de persoon niet in staat is, om wat voor reden dan ook, de pijn van het verlies te verwerken. In zo'n situatie kan het zinvol zijn om professionele hulp te zoeken om te voorkomen geisoleerd te raken.

Boekentip: 'Verdriet is een werkwoord' van Margriet van der Kooi

Mooi geschreven met heel veel voorbeelden uit haar jarenlange ervaring als geestelijk verzorger.

Verschillende manieren van rouwen

Loop jij er tegenaan dat je anders reageert op verlies of rouw dan je partner of familielid die ook datzelfde verlies kent? Het is goed om te weten dat er twee verschillende stijlen zijn van rouwen. De instrumentele stijl en de intuïtieve stijl.

Als de instrumentele manier van rouwen bij jou hoort houd je je emoties meer voor jezelf. Je emoties zijn gedempt. Je denken is actiever dan het voelen. Je vindt het prettig om controle te houden en dingen actief te doen of te regelen.

Als je de intuïtieve manier van rouwen hebt ben je meer gericht op gevoelens. Je voelt het verlies intens. Jouw belangrijkste strategie om met het verlies om te gaan is praten en steun zoeken bij anderen en je kunt je vaak minder goed concentreren op je taken.

Het ene is niet beter dan het andere. Vaak herken je van allebei wel iets. Wat herken jij het meest bij jezelf?

Kom je er niet uit en loop je er in vast? Twijfel niet en neem vrijblijvend contact op voor hulp bij het omgaan met je verdriet.

Hannelies-Psychosociaal Therapeut
Lid van Therapiepsycholoog

In de verdere gesprekken sluit ik aan bij waar jij op dat moment het meeste behoefte aan hebt. Ik werk persoonsgericht en kan daardoor jouw proces volgen.

We bespreken je doelen en wensen en we stellen samen een behandelplan op. Een behandelplan gaat over je doelen, waarom dat nodig is en hoe het vervolgtraject eruit ziet, het geeft richting aan de gesprekken. Het aantal gesprekken varieert gemiddeld tussen de vier en twaalf keer, maar is altijd afhankelijk van jouw wensen en jouw proces.

Het is een hele opgave je balans te hervinden en je verlies in je leven te integreren. Ik help je graag met uitleg, wat rouwen met je doet in lichamelijk, emotioneel en mentaal opzicht. Door oefeningen, om stil te staan bij wat je denkt, voelt en doet in je rouwproces. Om langzaam maar zeker weer vertrouwen te krijgen en te voelen dat je weer kunt 'leven' in plaats van 'overleven'.

Je moet het wel zelf doen, maar je hoeft het niet alleen te doen.

Ik begin altijd met een kennismakingsgesprek. Ik zie dit als een volwaardig eerste gesprek, maar het geeft je de mogelijkheid om de sfeer in mijn praktijk te proeven en mij en mijn manier van werken te leren kennen. De basis van rouwtherapie is het vertrouwen dat je je door mij gezien en gehoord voelt.

Voorafgaand aan het kennismakingsgesprek stuur ik je een vragenlijst om je hulpvraag en je situatie alvast in kaart te brengen.

Tijdens het kennismakingsgesprek zal ik mijn manier van werken toelichten en is er gelegenheid om te vertellen waar je graag hulp bij wilt. Er is ruimte voor het verhaal, de emoties, de vragen of dilemma's die er zijn.

Aan het einde van het gesprek weet je meestal wel of je verder wilt gaan, maar je mag het ook allemaal even laten bezinken voor je besluit of je verder wilt gaan met de gesprekken of niet. Desgewenst maken we een afspraak voor een volgend gesprek, dit is meestal om de twee weken maar dit kan ook vaker of minder vaak.

Met mijn ziel onder de arm
Tussen welkom heten en afscheid nemen
van Riet Fiddelaers-Jaspers

In dit boek wordt duidelijk hoe onlosmakelijk liefde en rouw met elkaar verweven zijn. Rouwen doen we niet alleen bij een verlies door de dood, maar ook bij een verlies door echtscheiding, van werk gezondheid of ideaal.
Aan de hand van stappen in de verliescirkel neemt ze de lezer mee op verkenning door het rouwlandschap.

Goedemorgen
als psycholoog het hebben over rouwverwerking dan zie je al dat ze het alleen maar uit een boekje hebben geleerd, rouw verwerk je niet dat gaat je hele leven mee…..afval verwerk je……!!!

Omgaan met verlies door Marieke de Bruijn.

Veel mensen weten niet goed meer hoe ze kunnen rouwen. Door ontwikkelingen in onze tijd en maatschappij missen we daarmee iets kostbaars. Rituelen rondom rouwen hebben nl. een functie.
Bijv. elkaar opzoeken en luisteren is belangrijk, want rouwen kan een mens niet alleen.
Gun je zelf rust, overleven na een verlies is zwaar werk, het kost veel energie.
Voel je niet schuldig als je je gewone taken even niet goed kunt afmaken.
Iedereen rouwt op een andere manier.
Mannen rouwen anders dan vrouwen.
Rituelen helpen verdriet vorm te geven, helpen kenbaar te maken dat er je een overgang maakt naar een nieuwe manier van leven.

Er bestaat geen lijden in de wereld, alleen maar een verhaal dat je ertoe brengt te geloven dat het wel zo is.
Geen enkel lijden ter wereld is echt. Is dat niet geweldig?
Doe onderzoek en ontdek het zelf.
Totdat we inzien dat de dood net zo goed is als het leven en dat hij altijd precies op het juiste moment komt, spelen we de rol van God zonder dat we ons daarvan bewust zijn en dat doet altijd pijn. Zodra je je mentaal verzet tegen wat is voel je verdriet en schijnbare afzondering. Er bestaat geen verdriet zonder verhaal. Wat is is. Jij bent het.

Bij rouw komen we al snel een overlevingssysteem. We vluchten voor de pijn ,vechten of bevriezen. Om uit deze overleving te komen is het 1e wat nodig is, jouw pijn 'toe te eigenen'. Geef het die plek die het verdiend en zonder oordeel voel de 'au plek' na. Ga niet in het verhaal van je denken zitten op zoek naar de oorzaak enz maar doorvoel en accepteer dat het er is.

Succes en sterkte.

Een mooie manier om verder en anders te kijken naar de dood.

Renée van der Plas

Wees niet bang, Je mag opnieuw beginnen
Vastberaden doelgericht of aarzelend op de tast
Houd je aan regels, volg je eigen zinnen
Laat die hand maar los of pak er juist een vast

Wees niet bang, voor al te grote dromen
Ga als je het zeker weet en als je aarzelt wacht
Hoe ijdel zijn de dingen, die je je hebt voorgenomen
Het mooiste overkomt je, het minste is bedacht

Wees niet bang, voor wat ze van je vinden
Wat weet je van een ander, als je jezelf niet kent
Verlies je oorsprong niet, door je te snel te binden
Het leven lijkt afwisselend, maar zelfs de liefde went

Wees niet bang, Je bent een van de velen
Tegelijk is er maar een als jij
Dat betekent dat Je vaak zult moeten delen
En soms zal moeten zeggen, laat me vrij

Tekst: Freek de Jonge
Uit: De Kneep (2003) Muziek: Henk Hofstede

Boekentip
'Alles lijkt zoals het was' van Frits Spits
Over liefde, leven en verlies.
'Alles lijkt zoals het was' toont de kracht van taal, muziek en liefde. Het staat vol persoonlijke en herkenbare verhalen die ontroeren en troost kunnen bieden.
Een echte aanrader in tijden van rouw!

Een nieuwe podcast over troost.
we hebben allemaal troost nodig. Eva van Pelt interviewt mensen over wat ze nodig hebben om getroost te worden.
Ze eindigt met een lied, wat troost geeft!
Een echte aanrader!

Mijn tip is het boek "Een kijkje in de hemel" van Marie-Claire van der Bruggen.
Zij heeft prachtige heldere boekjes geschreven die de dood op een andere manier benaderen.

Voor mij was het verlies van mijn moeder erg zwaar. Natuurlijk had ik mijn familie om mee te rouwen. De pijn blijft. De uitvaart was erg prachtig geregeld door een partij.

Voor mij persoonlijk was de locatie perfect en het personeel van het uitvaartcentrum zorgde er voor dat we nergens aan hoefde te denken behalve het afscheid.

Mijn tip is: Een afscheid onder goede begeleiding/ goede handen kan het afscheid minder moeilijk maken. Hier is de partij die was ingezet: bakx-uitvaartzorg

Voor de verwerking/verweving van rouw is confrontatie nodig.
Dit komt omdat onze hersenen tot het verlies een soort van kaart hebben opgeslagen (zie het maar een beetje als Google Maps) van hoe de situatie toen was. Met datgene dat verloren is, zijn allerlei koppelingen opgeslagen.
Dus elke keer als zo'n koppeling wordt ge-activeerd gaat de kaart de oude routes aangeven. Echter klopt dit niet meer met de werkelijkheid.
Hierdoor zal - met de tijd - een nieuwe kaart ontstaan. Deze komt naast - of als kopie van - de oude kaart. Daarom is rouw ook nooit echt klaar, want die kaart is telkens zich aan het aanpassen.

Als mens verliezen we voortdurend iets/iemand, we moeten steeds loslaten, afscheid nemen van iemand, iets opgeven. Steeds verandert het leven.
Maar we verliezen niet alleen, we winnen ook. Het leven biedt ons de gelegenheid juist door die veranderingen ons wezen te ontplooien. We laten in zo'n periode kanten van onszelf achter en leren nieuwe kanten van onszelf kennen. Als we kunnen rouwen, is dat misschien juist een kans om iets wezenlijks te ervaren.
Het is van beslissend belang, dat we niet alleen de scheiding kunnen verdragen, maar juist doordat we door dit proces heen gaan, in staat zijn onszelf anders te beleven. Met nieuwe waarden.
Juist als je aangeslagen bent, weet je je op het essentiële terug te trekken. Juist bij scheiding bestaat de behoefte aan binding. Er is niet alleen dood. Er bestaat ook liefde. Contact met jezelf, met je eigen diepte en met de wereld om je heen.

“Verdriet is de keerzijde van liefde. Weet dat je de ander niet los hoeft te laten, maar anders moet leren vasthouden: in je herinneringen. Wie sterft, verhuist van de buitenwereld naar het hart.” Manu Keirse

Het is belangrijk om gevoelens van verlies en rouw serieus te nemen, zonder schaamte over deze gevoelens. Geef jezelf tijd. De een heeft meer tijd nodig dan de ander. Rouw kent geen vast programma.

Zorg goed voor jezelf:

Ga op normale tijden naar bed.
Sta op tijd op en kleed je aan.
Eet drie keer per dag op vaste tijden.
Drink liever geen alcohol en gebruik geen drugs (dat verdooft juist je gevoelens en kan ervoor zorgen dat de rouw langer duurt)
Blijf als het kan gewoon werken.
Zorg voor ontspanning door dingen te doen die je prettig vindt.

Voor veel mensen helpt het om te praten met iemand die ze vertrouwen. Ook wanneer je er eigenlijk geen zin in hebt, of je het gevoel hebt dat de anderen niet willen luisteren. Vaak geeft het toch een prettig gevoel om over dat wat je bent verloren in gesprek te gaan.

Boekentip
Stervelingen van Fokke Obbema
Fokke Obbema heeft veertig gesprekken gevoerd met mensen die niet meer om de dood heen kunnen of willen.
Een boek vol levenswijsheid waarin ons leven in het licht van de eindigheid ervan wordt bezien.
Dit heeft raakvlakken met rouw en verlies.

Er gaat veel mis bij de communicatie met mensen die in de rouw zijn. Rouw gaat over verlies niet alleen bij overlijden maar bijvoorbeeld ook verlies van gezondheid of bij een scheiding.

Veel wordt er tegenwoordig over geschreven en dat is goed. Echter, wat er ook gebeurt, is dat de angst om iets verkeerd te zeggen ervoor zorgt dat er met een grote boog om rouwenden heen gelopen wordt. En dat is nu juist niet de bedoeling. Rouw is enorm kwetsbaar. Veel kan verkeerd vallen bij de rouwende daarom is het goed de tips over wat je dan wél kunt zeggen te lezen en er vervolgens je eigen methode van te maken. Wat past bij jou om te doen of te zeggen. We voelen ons vaak overvallen op zo'n moment en dan is het risico groot net iets heel onhandigs te doen.

Bij rouw zijn alle gevoelens en normaal. Niets is gek, stom of fout. Censureer jezelf niet te veel. Je kunt ervan uitgaan dat als jij iets voelt, heel veel mensen die gevoelens zullen herkennen. Hetzelfde geldt voor gedachtes. Veroordeel jezelf er niet om.

Rouwen is een persoonlijk proces. Een ieder doet dat op zijn eigen manier Er is geen goed of fout..

Laat je niet opjagen door je omgeving. Rouwen is hard werken en kost energie. Het is belangrijk hier alert op te zijn en stapsgewijs op te bouwen naar werk, studie etc. Geef aan wat je behoefte is. Daarin speelt
zelfzorg een belangrijke rol zoals rustig aan doen maar ook communiceren en dicht bij jezelf blijven etc.
.

Een rouwproces is heel persoonlijk. Er is niet 1 goede manier om te rouwen. Wat voor een ander werkt, hoeft voor jou niet te werken. Iedere situatie is anders, jij bent anders. Zoek voor jezelf uit wat jij nodig hebt om jouw rouwproces te kunnen doorlopen. Wat en wie heb jij nodig om je verlies te kunnen integreren in je leven?

Heb je hier vragen over? Dan zou een rouwtherapeut jou kunnen helpen om je weg te vinden.

Rouw is een individueel proces, ook al maak je hetzelfde mee. Zo had ik twee zussen in begeleiding die hun moeder waren verloren. Ze beleefden het verlies heel anders, gingen er heel anders mee om. Waar de een de behoefte had om er veel over te praten, veel bij stil te staan, hield de ander zich staande door afleiding te zoeken en het er juist niet over te hebben. Ze begrepen elkaar niet en er ontstonden irritaties.
Ze vonden het heel lastig om zelf het gesprek hierover aan te gaan. Gelukkig hadden ze zelf op tijd het besef dat ze naast het verlies van hun moeder ook niet nog elkaar wilden verliezen. Met begeleiding hebben ze elkaar terug gevonden, is er begrip over en weer, kunnen ze elkaar de ruimte geven om ieder op haar eigen manier te rouwen en ook de verbinding te vinden met elkaar op een manier die voor beiden fijn is.

In de vakantietijd zijn veel dingen wat losser. We hebben wat meer tijd. Het mooie weer nodigt uit om naar buiten te gaan en te wandelen of te fietsen of andere leuke dingen te doen. Komende week starten de scholen weer en voor veel mensen start daarmee het 'gewone leven' weer. Sportclubjes en andere activiteiten gaan weer beginnen. We mogen weer 'in het gareel' zoals we weleens zeggen.
Aan de ene kant is het fijn om weer structuur te hebben, aan de andere kant vraagt het ook veel van ons. Kunnen we nog de tijd nemen om stil te staan bij ons verlies? Of bij mensen om ons heen die iemand verloren zijn? Laten we vooral aandacht blijven hebben voor elkaar.

Vaak hebben mensen het nodig om te weten hoe rouw werkt. Dan gaan we kijken hoe het werkt voor hen. Want het is voor iedereen persoonlijk. Inzicht in je eigen rouw helpt je om te weten wat je nodig hebt en wie je nodig hebt om je dag door te komen en wie juist niet. Wat je kunt doen of beter kunt laten. Daarmee wordt je rouw niet direct minder, maar wordt het beter te dragen. Kun je een betere balans vinden tussen rouwen en verder leven.

Als je geen contact kunt of mag hebben met je kind, is er ook sprake van een verlies. Het is een ander verlies dan na een overlijden. De mogelijkheid voor contact is immers niet volledig uitgesloten, dus vaak is er vanuit de omgeving minder begrip voor dat je rouwt, dat je probeert je te verhouden tot dit grote verlies dat je meemaakt.
Het is een lastig proces, juist omdat je niet weet of de situatie ooit nog zal veranderen. Dus ergens blijft er misschien hoop. Toch is het wel de situatie waar je mee om moet leren gaan en dan is echt sprake van een rouwproces.
Een rouwtherapeut kan je helpen om je te leren met dit verlies om te gaan.

Wat is troost?
Volgens mij heeft troost niet als doel dat iemand zo snel mogelijk stopt met huilen of met verdrietig zijn. Ook al geven we vaak een zakdoek als iemand huilt of zeggen we "stil maar..."
Troost heeft meer te maken met het draaglijker maken van een bepaalde situatie. Dingen waar iemand troost uit kan halen kunnen heel verschillend zijn. Zoals een boek of gedicht, een muziekstuk, mooie herinneringen, de natuur. En soms is er gewoonweg geen troost, dan is het verlies te groot. Dan kan het juist heel fijn zijn om ondersteuning te zoeken bij een rouwbegeleider / rouwtherapeut om samen te ontdekken wat in het leven voor jou de moeite waard is, wat jou helpt om je verlies te dragen.

Hoe heb jij geleerd om te gaan met dingen die je tegenkomt in je leven? Heb je geleerd om te gaan met rouw?
Vaak is het zo dat je dat juist tijdens je rouwproces tegenkomst. Mocht het er vroeger zijn? Mocht je verdrietig zijn om iets? Mocht je er over praten?
Gelukkig is het zo dat je dat alsnog kunt leren, mocht je dat niet van huis uit meegekregen hebben.

Hulpverleners en onderzoekers hebben verschillende fasemodellen bedacht waarmee rouwverwerking in kaart wordt gebracht. Dat er verschillende modellen bestaan geeft al aan dat mensen op verschillende manieren rouwen en op verschillende manieren hun emoties uiten. De beschreven fasen, zoals die van Kubbler-Ross, zijn vaak herkenbaar maar hierdoor wordt, naar mijn mening, rouwverwerking te veel in hokjes en vakjes geplaatst. Modellen van rouw kunnen het idee wekken dat deze fasen allemaal, of in een bepaalde volgorde doorlopen moeten worden, en dat wanneer iemand bij de laatste fase aankomt, het verdriet ‘verwerkt’ is. De werkelijkheid leert anders: het proces van rouw is zelden helder, geordend en eenvoudig. Vaak lopen de fasen kriskras door elkaar heen. Het kan elke dag anders zijn, en niet iedere fase komt altijd voor.
In het rouwproces is wel een eerste, meer acute periode te onderscheiden. Deze kan een paar weken tot maanden aanhouden. In deze periode wisselen intense gevoelens van verlangen en gemis zich af met gedachten, beelden en pijnlijke emoties. Met de tijd volgt een periode waarin deze reacties verminderen, verzachten en zich met golfbewegingen opnieuw aandienen. In deze periode krijg je hernieuwde belangstelling in de dagelijkse activiteiten. Van lieverlee wordt het verlies geïntegreerd in het verdere leven. De intense pijn dooft uit en de gedachten aan de overledene domineren niet langer het bewustzijn. Hoewel de tijd het grootste deel van de wond heelt, laten veel verliezen zich nooit helemaal verwerken. Soms steekt de pijn de kop weer op, zodat verwerking opnieuw aandacht vraagt.
Rouwen is niet eenvoudig. Steun en begrip vanuit de omgeving zijn erg belangrijk, net als het gevoel dat jij vrijmoedig je tijd ervoor mag nemen.

Als je merkt dat je vastloopt in de rouw of niet goed weet wat je ermee aan moet, zoek dan een hulpverlener. Samen kun je dan bekijken naar wat de rouwverwerking bemoeilijkt en kun je steun ontvangen om er door heen te gaan.

Realiseer je dat rouw niet makkelijker is als je een slechte relatie met iemand had. Alles wat je bij het leven van die persoon niet aan hebt kunnen gaan, alles waarin je tekort bent gekomen, alle pijn en wonden die je hebt opgelopen, maken het rouwen gecompliceerder, omdat er geen mogelijkheid meer is om het anders te doen. Daarbij is er vaak de schok omdat je dit helemaal niet had verwacht, je dacht dat het makkelijker zou zijn als iemand uit het leven verdwenen zou zijn.
Zoek hulp als je hierin vastloopt.

Boekentip: Vertroostingen van Dirk de Wachter
In dit persoonlijke boek onderzoekt Dirk De Wachter hoe we in de moeilijkste momenten troost kunnen vinden. Die zit in kunst, in natuur, in schoonheid, in gedachten en rituelen, maar vooral: in de ander.

Rouwen is de achterkant van houden van! Hoe meer je houdt van iemand, hoe groter de wond als je diegene verliest. Niemand weet hoeveel en op welke manier je van de overledene hebt gehouden, hoe het voelt aan jouw binnenkant. Dat maakt ook dat ieders rouwproces uniek is. Luister dan ook naar je eigen gevoel in het rouwproces en loop je eigen route in het rouwlandschap.

Steun zoeken bij andere mensen is een belangrijk. Laat andere mensen in jouw omgeving weten hoe jij je voelt, deel je verhaal. Als mensen niet weten hoe moeilijk het voor je is, leg het ze dan uit. Laat hen weten waar je behoefte aan hebt. Wellicht heb je behoefte aan iemand om mee te praten, te eten, te sporten of gewoon iemand die in je buurt is. Vaak willen mensen wel helpen, maar weten ze gewoon niet hoe. Dus wees duidelijk, niemand kan immers gedachten lezen.

Neem een moment voor jezelf en zorg ervoor dat je niet gestoord kunt worden. Praat met degene die is overleden, dit kan in gedachte maar ook gewoon hardop. Vertel jouw dierbare waar je dankbaar voor bent. Dit kunnen bijvoorbeeld herinneringen zijn die je plezier geven, dingen die deze persoon jou heeft geleerd, geschenken die de persoon jou heeft gegeven. Vraag ter afsluiting van dit gesprek aan jouw dierbare persoon: Wat wens je mij?

In het verleden overheerste bij veel therapeuten de gedachte dat je door rouw heen moest in fases om het af te kunnen sluiten.
Nu kijken we naar rouw als iets wat niet afgesloten hoeft te worden. Je hoeft iets of iemand niet los te laten die je niet wil loslaten.

Rouwen kan betekenen dat je altijd blijft rouwen om hetgeen je verloren hebt. Het mag geïntegreerd worden in je leven, het is er en gaat met je mee. Het vinden van een vorm die prettig en draagbaar is is dan de uitdaging, maar alles is goed.
Stop het gevoel niet weg het mag er zijn.

Manu Keirse is een bekend spreker en schrijver over het onderwerp Rouw. Eén van zijn troostgevende boeken is te beluisteren op Spotify, dat is het boek "Vingerafdruk van verdriet".
Op momenten dat ik mijzelf even kwijt ben, laat ik één van de hoofdstukken afspelen. De rustige manier van voorlezen en de onderwerpen brengen me vaak weer tot enige rust. Bovendien hoor je dat alles wat je voelt in een rouwperiode er mag zijn, het geeft mij echt troost en inzicht in wat rouwen met jouw lichaam en geest doet.

*Rouwen kost tijd en veel mentale én lichamelijke energie*

Rouwen doe je gedurende een (lange) tijd. Je gevoelens, gedachten en reacties veranderen vaak in de periode waarin je rouwt.

Rouwenden zullen soms het verlies vermijden en afleiding zoeken. Heftige emoties kunnen niet in één keer toegelaten worden, dus worden ze soms vermeden om de emoties in kleinere stukjes toe te kunnen laten. Bovendien is het uitputtend om te rouwen, dus is vrije tijd en afleiding nodig. Het blijkt dat het kunnen vermijden van deze te intense emoties, om de pijn dragelijk te houden, gezond is. Andere keren zal de rouwende weer het verlies het hoofd bieden, en zich bezighouden met alle stresserende factoren die daarbij komen kijken.

Neem bewust de tijd om te rouwen! Als mens hebben we de neiging om afleiding te zoeken omdat we bang zijn voor de rauwe rouwpijn.

En juist daar ligt je heling!! Durf momenten alleen alles toe te laten en je zult merken dat dat ruimte geeft.

Manu Kreise is klinisch psycholoog, doctor in de geneeskunde en de autoriteit in België en Nederland als het gaat om verlies en verdriet.

Een boek waarin rouw zo genuanceerd wordt beschreven. Een prachtig boek dat troost biedt aan mensen in rouw en verhelderend voor mensen die hen bijstaan.
Aan de hand van talrijke en herkenbare voorbeelden toont Manu hoe rouwen niet gelijkstaat aan afscheid nemen maar anders leren vasthouden.
Rouwen dat niet alleen gaat over verlies door de dood maar ook verliessituaties m.b.t. je gezondheid, je werk of je toekomstperspectieven.

Een boek voor iedereen die met verlies geconfronteerd wordt.

Manieren voor het liefdevol dragen van verlies.

Betekenis geven is een belangrijk onderdeel van het rouwproces en geeft richting dat je goed op weg bent in het verwerken. Welkom in mijn praktijk als je hierbij hulp en ondersteuning nodig hebt.

Terwijl je een rouwperiode doormaakt kan het helpend zijn om herkenning te vinden in een boek. Wat ik kan aanraden is bijvoorbeeld het boek van E. den Herder-Michielsen: 'Ik heb geen toekomst, zei ze'.
(Over zelfdoding en de gevolgen voor nabestaanden)
Uitgeverij Barnabas, Heerenveen, 2006.
De schrijfster laat verschillende mensen aan het woord en vertelt ook over haar eigen ervaring.
Het boek geeft veel herkenning. Herkenning leidt tot erkenning: een van de belangrijkste dingen die helpen als je door rouw heengaat.

Een kwestie van dood en leven
Boek van Irvin Yalom en Marilyn Yalom
Een zeldzaam inkijkje in het leven na confrontatie met de dood en na het verlies van een geliefde.

Een levende ouder, al woon je niet meer thuis wordt gezien als een vorm van veiligheid, bescherming en continuïteit. Als je ouders sterven, word jij plots de oudere generatie en sta jij ineens zelf dichterbij de dood. Met je ouders begraaf je definitief je eigen kind-zijn. Vaak komen de herinneringen van vroeger weer sterk naar voren.

Ouders geven het leven door bij de geboorte maar ook bij hun sterven.
Door het verdriet over de dood van je ouders kom je in contact met je voedende wortels. Neem uit je opvoeding en herinneringen mee waarbij jij goed voelt. Je basis zijn de voedende wortels vanuit jouw opvoeding en jij hebt de keuze hierin 'zaken' voort te zetten of op eigen wijze te gaan invullen in de toekomst. 

Wees lief voor jezelf en volg je intuitie: wat voelt goed en wat neem ik mee?

Rouw is geen depressie, maar normaal gedrag/proces van evenwichtige mensen. Probeer niet aan de antidepressiva (wordt vaak voorgeschreven) te gaan, ze remmen het uiten van verdriet af.
Helaas moet de mens het verlies/pijn doorleven....(soms is daarbij begeleiding erg waardevol).
Probeer emoties niet te bedekken waardoor uitgestelde rouw na jaren nog de kop op gaat steken (meestal na een ingrijpende gebeurtenis).

Hulp bij rouwverwerking heeft niet als doel dat je van je pijn afkomt of dat je geen verdriet meer voelt. Er is bij rouw geen ‘probleem’ dat opgelost moet worden, je hoeft geen fasen te doorlopen en je hoeft het verlies geen 'plekje te geven'. 

Maar dat je rouw niet kunt oplossen betekent niet dat je niets kunt doen terwijl je rouwt. Van pijn helen of wegnemen verleggen we de focus naar aandacht geven aan de pijn en het verdriet. Erkenning en een open gesprek over wat rouw werkelijk voor je betekent kan een groot verschil maken.

Rouw is de normale en gezonde (lichamelijke, emotionele en mentale) reactie van het verlies van iets of iemand dat dierbaar was.

Moeheid, hoofdpijn, concentratieproblemen, slaapproblemen en verminderde eetlust komen veel voor. Rouw is meer dan de pijn van het verlies, het wordt ook de achterkant en het bewijs van liefde genoemd. Zonder liefde is er geen rouw. Hoe meer verbonden je was, hoe meer onthechtend het verlies is.

Je kunt op veel verschillende manieren rouwen, er bestaat geen goed of fout en er staat geen tijd voor. Om te kunnen rouwen is begrip en steun vanuit de omgeving belangrijk en onmisbaar.

Vraag niet aan een weduwe "hoe gaat het?", want het gaat niet (zoals je eigenlijk al weet).. Je kunt moeilijk zeggen: "mijn man is dood maar verder gaat het goed".
Wat je dan wel kunt zeggen weet ik ook niet.

Belangrijk om te weten is dat elk rouwproces anders is. Dus kwel jezelf niet met de gedachte dat het niet normaal is waar jij door heen gaat. De confrontaties die je ervaart zijn waarschijnlijk heftig. En op het moment dat je denkt dat je een stapje verder bent, dat je deze heftigheid niet meer zult ervaren, dat je iets afgesloten / verwerkt hebt, sta er dan niet van te kijken, als het zich toch en misschien in nog intensere mate aandient. Jij hebt/had zo veel opgebouwd met diegene of datgene wat je kwijt bent geraakt, dat het je op zo veel verschillende 'niveaus' raakt, zoals in rollen, taken, emoties, banden, thema’s, enz. Dat zal je je vroeg of laat bewust worden. En op welke manier is dus ook heel individueel.
Maar wees tegelijkertijd ook gerust: het dient zich een voor een aan, op een tempo dat jij aan kan. Al voelt dat af en toe anders. Toch kan je het. En vaak word je ook nog geconfronteerd met hoe je tot die tijd “gewoon door ging” of “altijd voor anderen klaar stond”, wat je nu dus echt even anders zal moeten/mogen doen. Dit is wat jij te doen hebt, het gaat in dezen om jou: jouw rouwproces betekent ook dat jij jezelf verder ontwikkelt, dat je kanten van jezelf ziet waar je wellicht niet blij van wordt, maar ook stappen zet die je verder helpen, die je dichter bij het plaatje brengen van hoe jij jezelf zou willen zien.
En tenslotte: Vergeet niet de belangrijke mensen om je heen hier ook in mee te nemen. Weet dat zij er voor je zijn! En mocht je e.e.a. eens met een professional willen bespreken, kijk eens (op deze site) naar iemand die je aanspreekt, met wie je eens van gedachten zou willen wisselen.

In deze documentaire worden drie gezinnen gevolgd waarin een kind kanker heeft. Er wordt aandacht besteed aan hoe dit is voor de ouders maar ook voor de broers en zusjes. Wat vraagt het van hen? Hoe uiten zij hun verdriet? Prachtige, integere documentaire over hoe groot de impact is van kanker/ andere ernstige ziekte op het hele gezin.

Rouw kan ook allerlei lichamelijke sensaties en/of klachten geven. Vaak krijg je het letterlijk koud van missen. In dit boekje staat mooi beschreven wat je allemaal lichamelijk kunt voelen en ervaren door rouw.


Van missen krijg je het koud

Beste lezer,

Het is van groot belang om enigszins te snappen wat je overkomt als je in een rouwproces zit. Rouwen kan om het overlijden van een dierbaar persoon maar ook als een relatie verbreekt, als zich een ziekte aandient enz enz.

Middels de methode van een "taal erbij" neem ik mensen mee in de verschillende fases van rouw, die zich niet netjes chronologisch voordoen.
Vaak is er in eerste instantie een grote behoefte om te begrijpen wat er is gebeurd (fase 1), is er sprake van ontkenning/vermijding (fase 2), doen er zich heel veel heftige emoties voor (fase 3), waarna er in de vierde fase weer meer balans ontstaat.
Inzicht in dit proces kan je helpen te begrijpen wat er met je gebeurd, het geeft erkenning en bevestiging dat het oke is.

Blijf er niet alleen mee rondlopen, zoek mensen op.

Hartelijke groet,

Om laagdrempelig in gesprek te gaan over wat verlies met iemand heeft gedaan is deze kaarten set erg mooi. Ook zeer geschikt om met jongeren in gesprek te gaan. Makkelijk verkrijgbaar en niet te duur. Openhartig Afscheid